به گزارش توریسم اینترنشنال، گردشگری همیشه با واژه‌هایی مثل تجربه، کشف، لذت و ماجراجویی همراه بوده است. اما وقتی تعداد گردشگران از ظرفیت مقصدها بیشتر شود، همان تجربه‌ای که قرار بود رویایی باشد، تبدیل می‌شود به کابوسی برای ساکنان محلی، محیط‌زیست، و حتی خود مسافران.
این پدیده را “گردشگری افراطی” یا Over tourism می‌نامند؛ بحرانی که حالا مقاصد معروف اروپا از آن به ستوه آمده‌اند. اما داستان از این‌جا تازه شروع می‌شود: کشورهای دیگر حالا در حال طراحی یک نقشه‌راه‌اند تا تعادلی دوباره در سفرها ایجاد کنند.
– وقتی سفر زیاد شود، آرامش کم می‌شود
شاید برای بسیاری از ما دیدن عکس‌هایی از جمعیت میلیونی در مقابل برج ایفل، کولوسئوم رم یا خیابان‌های آمستردام هیجان‌انگیز باشد. اما برای مردم محلی، این صحنه‌ها به معنای افزایش سرسام‌آور اجاره‌خانه، ترافیک، آلودگی صوتی، و حتی بحران‌های زیست‌محیطی است.
بر اساس آمار سازمان جهانی گردشگری (UNWTO)، تا قبل از پاندمی، بیش از ۱٫۴ میلیارد نفر در سال سفر بین‌المللی داشتند. حالا با فروکش‌کردن کرونا، این روند با سرعت بیشتری در حال بازگشت است. اما بسیاری از مقصدهای معروف اروپا، این‌بار آماده استقبال نیستند.
– بارسلونا: شهری که از خودش خالی می‌شود
بارسلونا یکی از نمونه‌های کلاسیک است. شهری که عاشقان معماری، فوتبال و دریا را جذب می‌کند. اما طی سال‌های گذشته، جمعیت محلی از موج گردشگران ناراضی‌اند. شهردار جدید بارسلونا، سال ۲۰۲۵ را “سال بازتعریف رابطه شهر با گردشگری” اعلام کرده است. از جمله اقداماتی که در نظر گرفته شده:
• ممنوعیت ساخت هتل‌های جدید در مرکز شهر؛
• اعمال محدودیت شدید برای اجاره کوتاه‌مدت (Airbnb)؛
• افزایش مالیات توریستی برای سفرهای یک‌روزه.
– آمستردام: مهمان‌هایی که زیادی مهمانند
آمستردام هم سیاست‌هایی جدی‌تر اتخاذ کرده. پس از شکایت‌های مکرر از سر و صدای شبانه، بی‌نظمی و فرهنگ‌گردی سطحی، شهرداری در سال ۲۰۲۴ تصمیم گرفت:
• تبلیغ آمستردام در کشورهای خاص را متوقف کند؛
• گروه‌های بزرگ تور را در مرکز شهر محدود کند؛
• ورود کشتی‌های کروز به بنادر شهر را کنترل نماید.
شعار جدید آمستردام این است: “Come if you care, not if you dare!”
– ونیز: ورود با بلیت
شاید عجیب به نظر برسد، اما شهر ونیز از بهار ۲۰۲۵ سیستم ورود پولی برای گردشگران روزانه را فعال کرده است. هر کسی که بخواهد بدون اقامت شبانه وارد ونیز شود، باید بلیت روزانه خریداری کند (بین ۵ تا ۱۰ یورو بسته به فصل). هدف از این تصمیم:
• کنترل جمعیت در ساعات شلوغ؛
• حفظ میراث تاریخی شهر از تخریب تدریجی؛
• مدیریت بهتر زباله و منابع آبی.
– ژاپن هم وارد میدان شد
جالب است بدانید که حتی ژاپن، با تمام نظم و ظرفیت‌های پیشرفته‌اش، اخیراً از هجوم گردشگران به مکان‌هایی مانند کوه فوجی یا کیوتو گلایه کرده. دولت ژاپن در سال ۲۰۲۵ اقدام به:
• نصب حصار در مسیر صعود به فوجی؛
• کاهش ساعات بازدید از برخی معابد؛
• ایجاد سیستم رزرو اجباری برای بازدید از جاذبه‌های خاص کرده است.
– راه‌حل کشورهای دیگر چیست؟ معرفی مقصدهای جایگزین
در پاسخ به بحران گردشگری افراطی در اروپا، بسیاری از کشورها – از جمله چین، هند، آمریکا و استرالیا – در حال تشویق مردم به سفر به مقصدهای کمتر شناخته‌شده هستند.
ایده اصلی این است:
«اگر همه به پاریس و رم بروند، طبیعت و فرهنگ جاهای دیگر فراموش می‌شود.»
نمونه‌هایی از این کمپین‌ها:
• Visit Portugal Differently: معرفی روستاهای بکر به‌جای لیسبون؛
• Hidden France: تبلیغ شهرهای کوچکی مثل Colmar، Annecy، Bayonne؛
• Beyond London: دعوت به بازدید از مناطق روستایی مثل Cotswolds یا Lake District.
- چه چیزی برای ایران مهم است؟
برای ما که در ایران زندگی می‌کنیم، این تحولات یک پیام روشن دارد:
🔹 گردشگری را فقط در تهران، اصفهان و شیراز نبینیم.
🔹 برنامه‌ریزی کنیم تا مقاصد جدید، روستاهای کمتر دیده‌شده و شهرهای مرزی معرفی شوند.
🔹 تجربه‌ای انسانی‌تر، آرام‌تر و اصیل‌تر برای گردشگر خلق کنیم.
هم‌زمان، اگر زیرساخت‌ها، خدمات و روایت‌های محلی تقویت شود، ایران می‌تواند از همین “انتقال تمرکز جهانی” بهره‌برداری کند.
– جمع‌بندی: سفر آگاهانه، آینده پایدار
بحران گردشگری افراطی، شاید در ظاهر مشکلی برای کشورهای غربی باشد، اما در واقع هشداری جهانی است. اگر صنعت گردشگری بخواهد پایدار، انسانی و فرهنگی باقی بماند، باید به‌سمت تعادل حرکت کند:
– تعادل بین مهمان و میزبان
– تعادل بین لذت و مسئولیت
-تعادل بین سفر و حفظ طبیعت
امروز، بیش از هر زمان، سفر کردن با فکر، نوعی احترام است — به خود، به دیگران، و به زمین.