هر ساله در میان کشورهای جهان گزارش شادی تهیه می شود که بر اساس استانداردهای مشخص رفاهی و اقتصادی می باشدکه کشورهای غمگین و شاد از میان آنها معرفی می شوند.
به گزارش توریسم اینترنشنال؛ امسال نیز مانند سالیان گذشته، شادترین کشورهای جهان رتبه‌بندی شده و فنلاند برای چهارمین بار پیاپی، عنوان شادترین کشور جهان را کسب کرده است. البته که شادی مفهومی نسبی است و دلایل شادی افراد مختلف، با هم فرق می‌کند. آنچه یک نفر را خوشحال می‌کند، ممکن است برای دیگری بی‌اهمیت باشد. پس کارشناسان چگونه به این رتبه‌بندی رسیده‌اند؟
دانشمندان، فیلسوفان و کارشناسان اقتصادی طی سال‌ها آزمون و خطا، به مجموعه‌ای از معیارهای کمی رسیده‌اند که می‌تواند شادی یا حس رضایت از زندگی را تامین کند. این مجموعه عوامل شامل مواردی مانند: سلامت، ثروت، مصاحبت و امنیت می‌شود. با تکیه بر این چهار عامل، سازمان‌های مختلف، گزارش‌هایی را منتشر می‌کنند که معروف‌ترین آنها گزارش رضایت جهانی، شاخص توسعه انسانی (HDI) و شاخص سیاره شاد (HPI) است. هر کدام از این شاخص‌ها، ابزار اندازه‌گیری خاص خود را دارند که قصد ما در این مطلب، بررسی تخصصی و پژوهشی نیست، پس به اصل موضوع می‌پردازیم.
همچنین چند سالی است که جهان با بیماری کووید ۱۹ دست به گریبان است، در این مطلب تاثیر کرونا و شادی را هم در جوامع مختلف بررسی می‌کنیم و می‌بینیم آیا کرونا تاثیری در شادترین کشور جهان گذاشته است یا خیر؟
نحوه ارزیابی میزان رضایت از زندگی
گزارش شادی جهانی از سال ۲۰۱۲ شروع به کار کرده و هر سال معیارهایش کمی تغییر می‌کند. محققان برای نظرسنجی امسال، سال ۲۰۲۲، به طور خاص شش مورد زیر را در بین ۱۴۹ کشور در سه سال گذشته درنظر گرفته و به تجزیه و تحلیل آن پرداختند. موارد مورد بررسی سال ۲۰۲۲ برای شادترین کشور دنیا عبارت‌اند از:
- سرانه تولید ناخالص داخلی
- آزادی در انتخاب زندگی خود
- امید به زندگی سالم
- حمایت اجتماعی
- سخاوت عموم مردم
- درک سطوح فساد داخلی و خارجی
شاخص‌های HDI و HPI
منظور از شاخص توسعه انسانی (Human Development Index: HDI) بررسی زندگی طولانی و سالم، استاندارد زندگی مناسب و دانش است؛ زندگی سالم با امید به زندگی، استاندارد زندگی با سرانه درآمد ناخالص ملی و دانش با میانگین سال‌های تحصیل برای افراد بزرگسال (۲۵ سال به بالا) و سال‌های مورد انتظار تحصیل برای کودکان در بدو ورود به مدرسه سنجیده می‌شود. اما HDI برای انتخاب شادترین کشور جهان، تنها بخشی از توسعه انسانی را بررسی می‌کند، نابرابری، فقر، امنیت و غیره در این شاخص‌ها قرار نمی‌گیرند. ولی اهمیت HDI در مقابل GNI (درآمد ناخالص ملی) مشخص می‌شود، در واقع HDI نشان می‌دهد که چگونه دو کشوری که سرانه GNI یکسانی دارند، در شاخص‌های توسعه انسانی متفاوت هستند. (برای آشکار شدن این موضوع، در بخش وضعیت کشورها در زمان کرونا توضیح داده‌ایم).
شاخص توسعه انسانی (HDI) و شاخص سیاره شاد (HPI) به شکل سالانه گزارشی ارائه می‌دهند که میزان شادی و رضایت مردم را می‌سنجد. یک ایراد اصلی این شاخص‌ها، استفاده از حامیان مالی یا همان اسپانسرها است. صرف حضور اسپانسر در آمارهای این چنینی، اعتبار و صداقت آن را زیر سوال می‌برد. به علاوه این شاخص‌ها، بیشتر متّکی به ابزارهای اندازه‌گیری هستند. هدف نهایی از این آمار، فهمیدن میزان رضایت مردم از وضع زندگی‌شان است. این در حالی است که در شاخص توسعه انسانی و شاخص سیاره شاد، درک و نظر شهروندان از شرایط زندگی‌شان در نظر گرفته نشده یا تاثیر چندانی در نتیجه نهایی ندارد.
شاخص رضایت جهانی
یکی دیگر از سازمان‌هایی که سالانه لیستی از ۱۵۶ کشور جهان اعلام می‌کند و آنها را بر اساس سطح شادی در جامعه می‌سنجد، سازمان ملل است. این لیست با عنوان گزارش رضایت جهانی، از سوی دایره راهکارهای توسعه پایدار (یکی از بخش‌های اصلی سازمان ملل)، ارائه می‌شود. اساس این رتبه‌بندی، میزان رضایتی است که شهروندان از زندگی در یک کشور خاص احساس می‌کنند. نحوه کار دایره راهکارهای توسعه پایدار به این شکل است که مجموعه‌ای از کارشناسان اقتصاد، متخصّصین مغز و اعصاب و کارشناسان آمار را در مقاصد مختلف استخدام می‌کند. این کارشناسان با ابزارهای گوناگون، شرایط فردی شهروندان یک جامعه را بررسی می‌کنند و در نهایت به یک گزارش جامع از وضعیت سلامت و میزان رضایت مردم می‌رسند. پایه و اساس این شاخص با آمارهای مشابه متفاوت است.
دایره راهکارهای توسعه پایدار، تمام داده‌های خود را از نمونه‌های جمعیتی می‌گیرد. برای این کار نظرسنجی‌هایی تهیه شده که کیفیت زندگی را تحلیل می‌کنند و در نهایت نشان می‌دهند یک فرد خاص در چه شرایطی زندگی می‌کند. سوالاتی که در نظرسنجی مطرح می‌شوند، ساده و بدون ابهام هستند. علاوه بر آن، در هر کشور حداقل ۱۰۰۰ نفر در این نظرسنجی شرکت می‌کنند؛ این نظرسنجی به نام گالوپ معروف است و مثلا یکی از سوال‌های آن که به نام نردبان کانتریل (Cantril) شناخته می‌شود، به این شکل است:
«فرض کنید زندگی، نردبانی با ۱۰ پله است که از ۰ تا ۱۰ شماره‌گذاری شده. اولین پله شماره ۰ و آخرین پله شماره ۱۰ است. بالای نردبان بهترین زندگی ممکن برای شما و پایین نردبان بدترین زندگی ممکن را نمایش می‌دهد. در این لحظه از زندگی، احساس می‌کنید روی کدام پله ایستاده‌اید؟»
البته تأکید بر استفاده از داده‌های فردی به این معنا نیست که این آمار پایه و اساس علمی ندارد. شرایط اقتصادی و اجتماعی را هم در نتایج آمارهای این سازمان در نظر گرفته‌اند. افزون بر آن، تولید ناخالص ملی، حمایت اجتماعی، امید به زندگی، حق انتخاب آزادانه، سخاوت و رویکرد افراد به فساد نیز جزو معیارهای گزارش شادترین کشور دنیا است.
شادترین کشور جهان کجاست؟
فنلاند از سال ۲۰۱۸ در صدر جدول قرار دارد و در سال ۲۰۲۲ برای پنجمین بار پیاپی، شادترین کشور جهان شده است. کشورهای دیگری که با فنلاند در این لیست هستند کمابیش مانند آمار سال‌های گذشته است. در زیر لیست شادترین کشورهای جهان را به ترتیب می‌بینیم:
- فنلاند
- دانمارک
- ایسلند
- سوئیس
- هلند
- لوکزامبورگ
- سوئد
- نروژ
- نیوزلند
- اتریش
- استرلیا
- ایرلند
- آلمان
- کانادا
- آمریکا
- انگلستان
شادترین شهرهای جهان
امسال نیز مانند دوره گذشته، گزارش رضایت جهانی، شهرهای شاد جهان هم اعلام کرده است. جای تعجب نیست که پایتخت فنلاند، هلسینکی، به عنوان شادترین شهر جهان انتخاب شده است. در گزارش شادترین شهرهای جهان، رتبه‌بندی بر اساس گزارش‌های شهروندان هر شهر از نحوه ارزیابی کیفیت زندگی‌شان است. در این گزارش، شهروندان، خود عوامل موثر در شادی را می‌سنجند و آزاد هستند تا تمام عوامل (قابل مشاهده یا غیرقابل مشاهده برای محققان) که برایشان مهم است را بیان کنند. این گزارش به نوعی شادترین مردم دنیا را هم نشان می‌دهد. در اینجا، لیستی از سایر شهرهای ذکر شده در گزارش را می‌بینید.
- هلسینکی، فنلاند
- آرهوس، دانمارک
- ولینگتون، نیوزلند
- زوریخ، سوئیس
- کوپنهاگ، دانمارک
- برگن، نروژ
- اوسلو، نروژ
- استکهلم، سوئد
- بریزبین، استرالیا
غمگین ترین کشور دنیا کجاست؟
در گزارش اعلام شده، نام ۱۴۶ کشور ذکر شده است. در این بخش کشورهایی را می‌بینیم که شهروندان آنها کم‌ترین میزان رضایت از زندگی را داشتند. افغانستان به عنوان اولین کشور غمگین جهان در صدر جدول قرار دارد. به نظر می‌رسد این کشور را می‌توان افسرده ترین کشور جهان هم نامید.
- افغانستان
- زیمبابوه
- رواندا
- بوتسوانا
- لسوتو
- سودان جنوبی
- جمهوری آفریقای مرکزی
- تانزانیا
- یمن
- مالاوی
- هند
جغرافیای رضایت جهانی
قابل پیشبینی است که میزان رضایت و خشنودی شهروندان، با میزان فقر و امنیت کشورها ارتباط مستقیم داشته باشد. به جز نیوزلند، سایر کشورهای شاد در اروپا قرار دارند. در لیست غمگین ترین کشور دنیا نیز، کشورهایی را می‌بینیم که ثبات سیاسی و اقتصادی ندارند. به علاوه، منطقه اسکاندیناوی شادترین بخش کره زمین و آفریقا، غمگینترین بخش آن است. بنابراین اگر دوست دارید شادترین کشورهای جهان را ببینید، می‌توانید با تورهای اروپا سفر کنید و از این کشورها بازدید کنید.
ایران جزو شادترین یا غمگین ترین کشور جهان است؟
ایران نیز یکی از ۱۴۶ کشوری است که در گزارش شادترین کشور جهان نام برده شده است. در آخرین رتبه‌بندی این سازمان، ایران رتبه ۱۱۰ را به خود اختصاص داده. از بین همسایگان ایران، ترکمنستان در رتبه ۷۸، ارمنستان ۸۲، آذربایجان ۹۲، عراق ۱۰۷، ترکیه ۱۱۲، پاکستان ۱۲۱ و افغانستان در رتبه ۱۴۶ به عنوان افسرده ترین کشور جهان قرار دارند. در هر آماری که هر سازمانی اعلام می‌کند، احتمال خطا و اشتباه وجود دارد؛ چرا که نتیجه دقیق این گزارش‌ها به دقت و صحت اطلاعات اولیه بستگی دارد. در بسیاری از کشورها به دست آوردن چنین اطلاعاتی دشوار است. با وجود اینکه آمار پیش رو یکی از معتبرترین آمار اعلام شده از سوی سازمان‌های بین‌المللی است، باز هم توصیه می‌کنیم احتمال خطا را در نظر داشته باشید.
آیا کرونا شادی جهانی را تحت تاثیر قرار داده است؟
پس از همه‌گیری کرونا، مقامات دولتی و سیاستمداران نگران تاثیر این بیماری بر سلامت عمومی مردم و اقتصاد کشورها هستند. به همین دلیل، محققان در ۹۵ کشور با استفاده از نظرسنجی گالوپ شروع به تجزیه و تحلیل این امر کرده‌اند، در نهایت به طور شگفت‌آور و عجیبی مشخص شده که دنیای بعد از کرونا به همان اندازه قبل از کرونا خوشحال است، برای مثال، فنلاند هنوز به عنوان شادترین کشور جهان معرفی می‌شود. میانگین امتیاز نشان می‌داد که شادی جهانی در بین سال‌های ۲۰۱۷ تا ۲۰۱۹ از ۵.۸۱ به ۵.۸۵ در سال ۲۰۲۰ رسیده است! اما نکته اصلی در این موضوع این است که الگوی رضایت از زندگی تغییر کرده و باعث شده افراد مسن نسبت به جوان‌‌ها شادتر باشند. اما چرا و چطور؟
افراد مسن بعد از همه‌گیری کرونا:
- ارتباطات مجازی بیشتری با خانواده خود داشته‌اند.
- در کشورهایی که قرنطینه به طور جدی انجام شده، آنها از این که دولت و جامعه برای محافظت از آنها قدمی برداشته، احساس رضایت داشته‌اند.
اما در مقابل جوانان بعد از همه‌گیری کرونا:
- مشاغل خود را از دست داده‌اند.
- زنان به‌خصوص در کشورهای ثروتمند، بعد از تعطیلی مدارس، مجبور به مراقب و نگهداری از کودکان شده‌اند.
- به علت از دست دادن زندگی اجتماعی معمول و ندیدن دوستان خود بیشتر رنج می‌برند.
اما مسئله‌ای که باید در بین این دو گروه مورد توجه قرار گیرد، سلامت عمومی آنها و تغییر معیار سلامت در زمان کرونا است، به این معنی که به طور معمول درصد سلامتی جوان‌ترها نسبت به افراد مسن بیشتر است و اینکه افراد مسن در دوران شیوع کرونا، احساس سلامتی بیشتری می‌کنند، به این دلیل است که با کمک جامعه توانسته‌اند از بیماری که باعث مرگ آنها می‌شود، فاصله بگیرند.
وضعیت کشورها در زمان کرونا
ارزیابی وضعیت کشورها در زمان همه‌گیری کرونا کمی مشکل است، چرا که باید وضعیت رسیدگی کلی جامعه توسط دولت و مردم سنجیده شود، علاوه بر اینکه مردم در هر کشور با تجربه‌های متفاوتی دست و پنجه نرم کرده‌اند. از طرفی بعضی از کشورها به دلایل مختلفی نتوانسته‌اند که مردم را در مقابل کرونا مصون نگه دارند، عواملی مثل فقر، نداشتن تجربه در مقابله با بیماری‌های واگیردار، فساد گسترده در بین اعضای دولت‌ها، عدم مدیریت درست در کنترل مرزهای کشور و حتی منفور بودن دولت در برابر مردم.
برای مثال آلمان در زمان همه‌گیری کرونا، بهتر از بسیاری کشورهای اروپایی و حتی کل دنیا مبارزه کرد، همین امر باعث شد که از رده پانزدهمین کشور شاد به رده هفتم برسد؛ شاید با توجه به سیاست‌های دولت آلمان در برابر کرونا، خوشحال ترین کشور دنیا در این دوره آلمان باشد. در مقابل، بریتانیا در این دوران دچار افت و تنزل رتبه شد، عده‌ای علت آن را مربوط به برنامه واکسیناسیون این کشور می‌دانند که ابتدا افراد مسن را واکسینه کرده است.
یک مسئله جالب و قابل تامل در گزارش جهانی شادی نشان داده که شادی کشورها در برابر کرونا مقاومت ایجاد نمی‌کند، بلکه چیزی که باعث می‌شود شادی یک جامعه طی چنین جریان‌هایی حفظ شود، اعتماد مردم به دولت‌ها است.
از طرفی کشورهایی که اولویت کار خود را برای سرکوب و ریشه‌کنی کرونا قرار داده‌اند، هم نرخ مرگ و میر ناشی از این بیماری را پایین نگه داشته‌اند و هم ابعاد اقتصادی و اجتماعی بهتری به‌دست آورده‌اند. علاوه بر اینکه کشورهایی که بالاترین رتبه را در این گزارش به‌دست آورده‌اند، سطح اعتماد مردم به دولت‌‌شان بیشتر است، مردم برنامه‌های رفاهی بسیار قوی از طرف دولت دارند؛ برای مثال نیوزلند در سیاست جدید خود رفاه مردم را عامل مهم‌تری از رشد محصول داخلی می‌داند یا فنلاند تعادل بین کار و زندگی را در اولویت قرار داده است، در مقابل افغانستان کشوری جنگ‌زده است، خشونت در جامعه بسیار و زنان جزو آسیب‌پذیرترین گروه‌ها هستند. به همین دلیل اولین کشور غمگین جهان نام گرفته است.
سخن آخر
مسئله‌ای که در آخرین نظرسنجی و گزارش سالانه شادی جهانی (دهمین سال برگزاری شادترین کشور جهان) منتشر شده، نشان دهنده این است که در زمان‌هایی مثل همه‌گیری کرونا میزان کمک‌های داوطلبانه مردم حدود ۲۵ درصد افزایش یافته است؛ مردم برای پر کردن شکاف‌ها و کم‌کاری‌های دولت، با ایجاد شبکه‌های متعدد، نیاز هم را پاسخ داده‌اند، اما این موج خیرخواهی بیشتر از سوی کشورهایی بوده که سطح رفاه مناسبی داشته‌اند. به این ترتیب با کمک به نیازمندان، یک موج شادی برای آنها ایجاد می‌شود.
بیشتر بخوانید: