بهترین مقاصد یخ نوردی در ایران کجاست؟

به گزارش توریسم اینترنشنال؛ یخ‌نوردی با وجود شباهت‌های بسیار به کو‌هنوردی و مخصوصا سنگ‌نوردی، ویژگی‌های پرچالش، هیجان‌انگیز و منحصربه‌فرد بسیاری دارد. این رشته مانند سایر رشته‌های مرتبط، ورزشی خطرناک و پر از ریسک است؛ اما با تجهیزات مناسب، دانش و تجربه کافی می‌توان از آن بدون هیچ حادثه‌ای لذت فراوان برد. یخ‌نوردی مخصوص افرادی است که نمی‌خواهند زیبایی مناظر طبیعت و لذت ورزش در آن را در فصل سرما از دست بدهند.

یخ‌نوردی ورزشی بسیار گران است و برای خرید تجهیزات و کلاس‌های آموزشی آن باید هزینه به نسبت بالایی را پرداخت کنید؛ با این وجود، این رشته ورزشی طرفداران بسیاری دارد. شاید برایتان جالب باشد که بدانید یخ‌نوردان ایرانی در سال ۱۴۰۰ موفق به کسب دو مدال طلای جهانی شدند. ایران، کشوری چهار فصل است و تقریبا در تمام طول سال، به‌غیر از دو ماه آخر تابستان آبشارهای یخ‌زده و یخچال‌های مناسبی (از جمله یخچال‌های قله دماوند، سبلان و علم کوه) برای یخ نوردی در آن وجود دارند.

یخچال‌های قله دماوند

 

کوه آتشفشانی دماوند در دوره چهارم زمین‌شناسی موسوم به دوران «هولوسین» تشکیل شده و نسبتا جوان است. فعالیت‌های آتش‌فشانی این کوه محدود به تصعید گازهای گوگردی است و آخرین فعالیت‌های آتشفشانی آن مربوط به ده‌ها هزار سال قبل بوده‌ است. دماوند ۵,۶۷۱ متر از سطح دریا ارتفاع دارد؛ با این وجود، ارتفاع دهانه آتشفشان این کوه از زمین‌های اطراف ۱,۶۰۰ متر تا ۲,۰۰۰ متر است.

دهانه آتشفشان دماوند در حدود ۴۰۰ متر قطر و ۳۰ متر عمق دارد. قسمت مرکزی دهانه، به‌وسیله دریاچه‌ای از یخ پوشیده شده و حوضچه‌ای به شعاع تقریبا ۲۰ متر پدید آورده که کاملا دایره‌ای شکل است. به‌رغم وسعت نسبتا زیاد منطقه اطراف دماوند، ارتفاع زیاد، درجه حرارت پایین و ریزش برف زیاد سالانه در منطقه به‌دلیل حرارت بسیار ناشی از فعالیت‌های آتشفشانی، شیب زیاد مخروط دماوند و نبود شرایط مناسب برای تشکیل سیرک یخچالی, در این منطقه یخچال‌های کوهستانی قابل ملاحظه‌ای در مقایسه با دیگر مناطق کوهستانی ایران (مانند علم کوه و سبلان) دیده نمی‌شود. البته در اطراف قله دماوند برف‌چال‌های نسبتا بزرگ، یخچال‌های کوهستانی کوچک و چهار یخچال (در جبهه شمالی) از نوع معلق با شیب بسیار تند وجود دارند. همچنین دره یخار (در جبهه شمال شرقی) نمونه بارزی از این نوع یخچال‌ها به شمار می‌رود.

 

از خصوصیات یخچال‌های طبیعی اطراف دماوند می‌توان به خط برف در ارتفاع ۴,۴۰۰ متر تا ۴,۵۰۰ متر از سطح دریا، شیب بسیار تند (۲۶ تا ۴۰ درجه و ضخامت یخ کمتر از ۲۰ متر)، عدم وجود شکاف‌های عمیق در سطح یخچال، ریزش بسیار تند واریزه‌ها (قطعات سنگی بزرگ و بقایای حاصل از پسروی یخچال طبیعی و یخ‌رفت) به‌ویژه در یخار و وجود ستون‌های برفی یخ‌زده به ارتفاع ۵۰ تا ۸۰ سانتی‌متر اشاره کرد؛ ستون‌هایی که شباهت بسیاری به آدمک یا عروسک دارند و عواملی چون آب و هوا، شدت تابش، زاویه تابش و غیره، آن‌ها را خلق می‌کنند. بیشترین تعداد آدمک‌های برفی را می‌توان در پایان تابستان و اوایل پاییز در دماوند تماشا کرد. این ستون‌های برفی بیشتر در دامنه جنوبی مخروط آتشفشان دماوند تشکیل می‌شوند. در ادامه به معرفی یخچال‌های قله دماوند می‌پردازیم.

 

یخچال یخار

• آدرس: استان مازندران، شهرستان آمل، روستای گزانه، جناح شرقی کوه دماوند (مشاهده روی نقشه)
• درجه سختی: حرفه‌ای
• حداکثر ارتفاع: ۵,۶۷۱ متر
• بهترین زمان صعود: اواسط پاییز تا اواخر بهار

یخار یکی از بزرگ‌ترین و مرتفع‌ترین یخچال‌های ایران و دماوند است. این یخچال مشهور که با نام دره یخار نیز شناخته می‌شود، دره‌ای عظیم، عمیق و ریزشی در شرق دماوند است و حدفاصل یال شمال شرقی و یال جنوب شرقی آن را پوشش می‌دهد.

 

یخ‌نوردی در دره یخار، در فصول مختلف سال با خطرات زیادی همراه است. ریزش سنگ در بهار و بهمن‌های هولناک در زمستان از عوامل تهدید کننده برای صعود‌کنندگان هستند. با وجود اینکه این یخچال معروف ترین یخچال کشور است، عواملی مانند دوری تا پای کار، سختی مسیر، ریزشی بودن و طول زیاد آن سبب شده است تا افراد کمی از این مسیر به کوه دماوند صعود کنند.

یخچال یخار با ارتفاع تقریبی ۱,۳۰۰ متر بلند‌ترین و با قرار گرفتن دهلیز‌های آن در ارتفاع تقریبی ۵,۲۰۰ متری از سطح دریا مرتفع‌ترین یخچال ایران است. این دره عظیم پنج دهلیز بزرگ دارد که بلند‌ترین آن‌ها یخار نام گرفته است. دهلیز جنوبی یخار که در سمت چپ این یخچال قرار دارد، به بام برفی و یال سنگی تپه گوگردی دماوند ختم می‌شود. در سمت راست یخچال سه دهلیز فرعی وجود دارد که اولین دهلیز از سمت راست به یال کوه تخت فریدون می‌رسد و دو دهلیز دیگر به قله ختم می‌شوند.

از بین این چهار دهلیز، دهلیز جنوبی کم‌خطرترین آن‌ها است؛ زیرا شیب کمتری دارد و انتهای مسیرش پهن است؛ در نتیجه ریزش سنگ کمتری دارد. همچنین جنس یخ‌های دهلیز‌های فرعی مرغوب نبوده و برای صعود مناسب نیستند؛ مخصوصا دهلیز فرعی میانی که در ساعات اولیه تابش خورشید بیشترین ریزش سنگ را دارا است. یخچال یخار که از ارتفاع تقریبی ۴,۱۰۰ متر آغاز می‌شود، به‌دلیل متغیر بودن شرایط آب و هوایی در سال‌ها و فصول مختلف ارتفاعش از ۱,۳۰۰ متر تا ۱,۷۰۰ متر و شیب آن نیز در نقاط مختلف از ۵۰ درجه تا ۸۰ درجه متغیر است.

دلیل شکل‌گیری یخچال یخار ذوب شدن برف‌های قله دماوند، فرو ریختن آب آن روی دیواره این دره و در نهایت انجمادش بر اثر شدت سرما است؛ زیرا زاویه دره به شکلی است که تنها دو تا سه ساعت در معرض تابش نور خورشید قرار دارد و به همین علت سرمای طاقت‌فرسا سبب دوباره یخ زدن آب روی دیواره می‌شود. از بین پنج دهلیز یخچال یخار، دهلیز مرکزی بهترین یخ را برای یخ‌نوردی دارد و جنس آن از نوع شکننده بلوری و به رنگ خاکستری و سبز است.

از سه راه می‌توان وارد یخچال یخار شد:

• یال شمال شرقی: متداول‌ترین راه، مسیر عادی یال شمال شرقی دماوند است، که تا چشمه پهن کوه امتداد دارد و مبدا آن روستای گزانه است. چشمه پهن کوه محل دو راهی دره یخار و مسیر معمولی صعود به‌سمت پناهگاه زیبای تخت فریدون (در ارتفاع ۴٬۳۰۰ متری) است. در این مسیر پس از چهار ساعت پیمایش و رسیدن به چشمه، به دو راهی پناهگاه تخت فریدون و دره یخار بر خورد می‌کنید. برای اینکه به دره وارد شوید باید به‌سمت چپ، به رودخانه «تلخ‌رود» (که از یخچال یخار سرچشمه می‌گیرد)، تراورس کنید. در ابتدای این مسیر با چهار چشمه آب و دو آبشار کوچک کواجه می‌شوید که آب تمامی آن‌ها تلخ و بدبو است و مزه زنگ آهن می‌دهد؛ به‌طوری که حتی استنشاق آن‌ها نیز حس بدی به افراد می‌دهد.

 

• یال اصلی قله منار: یال اصلی قله منار دومین مسیری است که می‌توان به کمک آن کمی راحت‌تر به دره یخار ورود کرد. برای دسترسی به این راه باید پس از اینکه به چشمه پهن‌کوه رسیدید، مسیر عادی یال شمال شرقی را ادامه دهید تا به گردنه قبل از شن‌اسکی بزرگ قله منار برسید. در این نقطه دره یخار را در سمت چپ خود می‌بینید و برای ورود به آن کافی است شیبی پوشیده از شن و سنگ را به طول ۳۰۰ متر تراورس کنید. مسیر قله منار برای افرادی که قصد دارند در درون دره روی شن و سنگ حرکت نکنند مناسب است.
• مسیر ملارد: برای صعود ساده‌تر، می‌توانید با وسیله نقلیه مناسب (اتومبیل مخصوص یا وانت) از جاده ملارد (یال سمت چپ دره یخار) به رو‌به‌روی چشمه پهن‌کوه برسید؛ سپس با کمی پیمایش و عبور از یکی از دهلیز‌های شنی خود را به چشمه برسانید و یکی از دو مسیر گفته شده را پیش بگیرید. به این شیوه، دیگر نیازی به چهار ساعت پیمایش با کوله‌های سنگین برای رسیدن به پهن‌کوه ندارید.

یخچال‌های جبهه شمالی قله دماوند

 

• یخچال دوبی سل: این یخچال با مساحت ۰٫۷ کیلومتر مربع، محیط ۴٫۶ کیلومتر، طول حداکثر دو کیلومتر، عرض متوسط ۲۵۰ متر، حداکثر ۵,۰۰۰ متر و حداقل ۳٬۷۰۰ متر ازتفاع از سطح دریا دارد. دوبی‌سل به‌صورت نوار کم‌عرض‌تری نسبت به سیوله از ارتفاع تقریبی ۴,۰۰۰ متری به‌صورت زبانه‌ای بلند تا قله امتداد می‌یابد. شیب یخچال دوبی سل بسیار تند است و سنگ‌ها روی آن به‌طور مداوم ریزش می‌کنند. شیب انتهایی مسیر یخچال دوبی سل ۴۰ درجه است.
  یخچال‌های دوبی سل یکی از خطرناک‌ترین مسیرهای یخ نوردی هستند؛ به همین دلیل، صعود از آن‌ها معمولا در طول شب و قبل از طلوع آفتاب (قبل از شل شدن یخچال) انجام می‌شود. یخ‌نوردان معمولا طوری برنامه‌ریزی می‌کنند که تا قبل از طلوع آفتاب از مسیرهای خطرناک عبور کرده باشند.
• یخچال سیوله (مشاهده روی نقشه): یخچال سیوله دارای مساحت ۱٫۲ کیلومتر مربع، محیط ۵٫۲ کیلومتر، طول حداکثر ۲٫۴ کیلومتر، عرض متوسط ۴۵۰ متر و ارتفاع حداکثر و حداقل از سطح دریا ۵,۰۰۰ متر و ۳,۷۰۰ متر است. سیوله از دو تکه نسبتا مجزا تشکیل شده و به‌صورت بسیار عریضی حد فواصل یال پرشیب شمال و شمال غربی دماوند تا یال شمالی قله را پوشانده است. یخچال سیوله مانند دوبی سل، شیب بسیار تندی دارد و از ارتفاع تقریبی ۴,۱۰۰ متری تا قله امتداد می‌یابد.
  در تابستان ریزش سنگ روی یخچال سیوله بسیار محتمل است؛ بنابراین بهتر است صعود در فصول دیگری انجام شود. سیوله با سطحی پر از خلل و فرج، دارای پیشانی‌های یخی از نوع آبی رنگ و سبز در ارتفاع ۵,۲۰۰ متری است؛ البته به‌دلیل وجود طوفان‌های مداوم قله و پاشیده شدن مقادیر زیادی از خاک‌های آتشفشانی بر سطح یخچال، سیاه رنگ به نظر می‌رسد.

 

• یخچال اسپله: این یخچال دارای مساحت ۰٫۸ کیلومتر مربع، محیط ۴٫۲ کیلومتر، طول حداکثر دو کیلومتر، عرض متوسط ۵۰۰ متر و ارتفاع حداکثر و حداقل از سطح دریا ۵,۰۰۰ متر و ۳,۸۰۰ متر است.
• یخچال خورتاب سر: این یخچال در شمال (کمی متمایل به شرق) قله قرار دارد و مشخصات تقریبی آن، مساحت ۰٫۵ کیلومتر مربع، محیط ۳٫۶ کیلومتر، طول حداکثر ۱٫۷ کیلومتر، عرض متوسط ۳۰۰ متر و ارتفاع حداکثر و حداقل از سطح دریا ۴,۸۰۰ متر و ۳,۸۰۰ متر است.
• یخچال‌های عروسک‌ها: این یخچال‌ها به‌طور پراکنده در ارتفاع ۴,۵۰۰ تا ۵,۱۰۰ متری قرار دارند. دامنه یخچال‌های عروسک‌ها محدود است و طول هر یک از آن‌ها به‌طور تقریبی به ۴۰۰ تا ۵۰۰ متر می‌رسد. عروسک‌ها شامل هشت نقطه یخچالی کوچک و بزرگ هستند.

یخچال‌های پراکنده و برفچال‌های اطراف دماوند

 

با توجه به ارتفاع خط برف (۴,۵۰۰ متر از سطح دریا) در اطراف قله دماوند، قطعا بالاتر از این ارتفاع یخچال طبیعی یا برفچال وجود دارد. به‌علاوه در نواحی دیگر از قبیل دره‌ها و برخی از شیب‌ها (از ارتفاع ۴,۵۰۰ متر به بالا) برفچال یا یخچال‌های کوچکی از جمله یخچال وزمین چال (شرقی)، یخچال سرداغ (بین یال‌های غربی و جنوب شمال غربی)، یخچال غربی (بین یال‌های شمال جنوب غربی و غربی)، یخچال کافر دره (بین یال‌های جنوبی و جنوب شرقی) و یخچال آسپرین سر (بین یال‌های جنوبی و جنوب جنوب غربی) به چشم می‌خورند. در ادامه برخی از مهم‌ترین برفچال‌ها یا یخچال‌های دماوند را به شما معرفی خواهیم کرد.

• یخچال شمال غربی: این یخچال بزرگ در زاویه در سایه شمال غرب کوه دماوند قرار دارد؛ ناحیه‌ای که کمترین زمان تابش نور خورشید را به خود می‌بیند. یخچال شمال غربی دماوند شامل دو محیط یخچالی مجزا است که توسط یال‌های سرداغ جدا می‌شوند. شیب آن در قسمت‌های ابتدایی متوسط و در بالا تند و یخی است.
  در یخچال شمال غربی نسبت به دیگر یخچال‌های دماوند، ریزش سنگ کمتری صورت می‌گیرد؛ به همین علت در تابستان‌ها این یخچال شفافیت بیشتری دارد. یخچال شمال غربی به‌طور تقریبی از ارتفاع ۴,۳۰۰ متری تا قله امتداد می‌یابد. یال مرکزی شمال غربی دماوند در ارتفاع ۵,۳۰۰ متری به داخل این یخچال فرو می‌رود.

 

• یخچال غربی: این یخچال‌های کوچک و بزرگ به‌طور پراکنده در جناح‌های مختلف یال غربی دماوند به چشم می‌خورند؛ بزرگ‌ترین آن‌ها در شمال پناهگاه سیمرغ از ارتفاع ۴,۳۰۰ متر تا نزدیکی قله در دره‌های تنگ و پر شیب با کمترین ریزش سنگ دیده می‌شود و دو یخچال کوچک‌تر آن در کنار یکدیگر در ارتفاع ۴,۵۰۰ تا ۵,۰۰۰ متر در نزدیکی یال شمال جنوب غربی تشکیل شده‌اند.
• یخچال جنوب شرقی: این یخچال یکی از پر شیب‌ترین، طولانی‌ترین و کم‌عرض‌ترین یخچال‌های دماوند است که از ارتفاع تقریبی ۴,۵۰۰ متری تا قله امتداد دارد. عرض آن به‌طور متوسط بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ متر است و سطح آن براثر ریزش‌های سنگ سیاه رنگ به نظر می‌رسد. یخچال جنوب شرقی دردره‌های تنگ و ریزشی حد فواصل یال جنوب شرقی تا یال جنوب جنوب شرقی قله قرار گرفته است.

یخچال‌های قله سبلان

 

قله سبلان به ارتفاع ۴,۸۱۱ متر در استان اردبیل از مرتفع‌ترین قلل منفرد ایران است که زمستان‌های فوق‌العاده سرد و برفی را به خود می‌بیند. منطقه سبلان به‌طور کلی پنج یخچال دارد؛ البته منظور از یخچال‌ها تعریف زمین‌شناسی آن نیست؛ بلکه منظور، یخچال‌هایی هستند که از لحاظ کوهنوردی سطح یخ دائم برای صعود و بیش از یک طول طناب ارتفاع دارند.

دو یخچال سبلان در دامنه پرشیب شمالی کوه سبلان واقع شده‌اند که به‌ترتیب از غرب، یخچال پیر شمالی و یخچال شمالی نام دارند. دو یخچال دیگر در دامنه کوه کسری داغ قرار گرفته‌اند که به‌ترتیب از غرب به شرق، با نام‌های یخچال کوچک کسری (فرعی کسری) و بزرگ کسری (اصلی کسری) مشهور هستند. یک یخچال نیز در جبهه شمالی کوه هرم داغ و در امتداد شرقی یخچال بزرگ کسری قرار دارد.

 

• یخچال شمالی (مشاهده روی نقشه): این یخچال بزرگ و مرتفع دقیقا در جناح شمالی قله سبلان قرار دارد. یخچال شمالی از ارتفاع ۴,۱۵۰ متری شروع می‌شود و تا قله سبلان امتداد دارد. عرض این یخچال زیاد است و با شیب بسیار تندی در پی یک شکاف یخچالی به قله می‌رسد. صعود به یخچال شمای در پاییز و زمستان توصیه می‌شود. این یخچال از گذشته مورد توجه کوهنوردان فنی ایران و همواره محل برگزاری کلاس‌های آموزشی و اردوهای فدراسیون بوده است.
• یخچال پیر شمالی: این یخچال در ارتفاع ۴,۵۰۰ متری قرار دارد.
• یخچال هرم داغ: این یخچال در کاسه بزرگ غربی قلل هرم و کسره داغ یخچال بزرگی قرار دارد و شعبات آن به‌صورت زبانه‌های مرتفع در دل شاخک‌های هرم داغ ارتفاع گرفته است. عرض یخچال هرم داغ بسیار زیاد است و زبانه‌های آن با شیب تندی به لبه خط‌الراس قلل هرم داغ می‌رسند.
• یخچال کسر داغ فرعی و اصلی: دو قسمت مجزا از یخچال کسره داغ در ارتفاع ۴,۰۰۰ تا ۴,۳۵۰ متر، دو جناح شمال و شمال شرقی این قله مرتفع را دربرگرفته‌اند. این دویخچال با گرده‌ای سنگی و ریزشی از هم جدا می‌شوند.

 

در ادامه صعود به یخچال‌های سبلان را از ابعاد مختلف بررسی خواهیم کرد.

تاج ریزشی

بدون شک، وجود تاج سنگی در بالای یخچال، کار را از سه جهت برای یخ‌نوردان و کوهنوردان مشکل می‌کند:

• سختی دسترسی به قله
• لزوم فرود مسیر صعود شده روی یخچال
• افزایش حجم ریزش سنگ

سه یخچال کسری بزرگ، پیر شمالی و شمالی سبلان دارای پیشانی یخی – برفی منتهی به قله هستند؛ به همین دلیل از لحاظ ریزش سنگ، از دیگر یخچال‌ها امن‌تر به شمار می‌آیند. از آنجا که منبعی برای تغذیه ریزش سنگ در بالای یخچال‌ها وجود ندارد، تنها ریزش‌ها از گرده‌های کناری یا از جانب سنگ‌های بیرون زده از زیر یخ، تغذیه می‌شوند. البته باید بدانید که یخچال پیر با دو یخچال دیگر متفاوت است؛ در ابتدای یخچال پیر صخره‌ها و دیواره‌های سنگی وجود دارند که دسترسی به آن را بسیار سخت می‌کنند.

یخچال‌های هرم داغ و فرعی کسری دارای «تاج سنگی» بر فراز خود هستند؛ به همین دلیل، برخلاف سه یخچال دیگر سبلان، ریسک صعود به آن‌ها بالا است. تاج سنگی در واقع بر بالا بودن ریزش و کثیفی یخچال، تاثیر بسیاری دارد. یخچال هرم داغ پر ریسک‌ترین یخچال منطقه از لحاظ ریزش سنگ محسوب می‌شود.

 

شکاف یخی

در یخچال کسری بزرگ و هرم داغ، شکاف یخی وجود دارد؛ البته شکاف یخی یخچال اصلی کسری در پیشانی یخچال و کوچک‌تر از شکافی است که در ابتدای یخچال هرم داغ قرار دارد. شکاف یخی یخچال هرم همچنین دارای حفره‌های بزرگی است که نظیر آن را کمتر می‌توان در سایر یخچال‌های ایران یافت. در دیگر یخچال‌های سبلان، شکاف یخی وجود ندارد.

تعدد صعود

از لحاظ تعدد صعود، یخچال‌های سبلان به‌ترتیب یخچال شمالی سبلان، یخچال کسری بزرگ، یخچال هرم، یخچال فرعی کسری و یخچال پیر شمالی دسته‌بندی می‌شوند. از دلایل محبوبیت یخچال شمالی سبلان در میان کوهنوردان می‌توان به قرار گیری در جبهه منتهی به قله سبلان، دسترسی آسان و وجود یخشارهای متعدد برای تمرین و دوره‌های آموزشی اشاره کرد. صعود به یخچال پیر شمالی به‌دلیل موقعیت خاص آن به‌حدی مشکل است که ممکن است طی چندین سال، حتی یک صعود هم روی آن صورت نگیرد.

دسترسی (شامل زمان، هزینه و انرژی صرف شده برای رسیدن به پای یخچال) و ارزش صعود (شامل طول یخچال، خطر ریزش، شیوه فرود، نزدیکی به قلل اصلی و جنس یخ) از جمله عوامل موثر استقبال یخ‌نوردان از صعود به یخچال‌های سبلان هستند.

 

طول یخچال

• یخچال شمالی: بسته به فصل، سمت صعود (چپ یا راست یخچال) و شرایط آب و هوایی از هفت تا ۹ طول طناب متغیر است. به‌طور معمول، طول یخچال در اواخر شهریور در کوتاه‌ترین حالت خود قرار دارد؛ با این وجود در این زمان، جنس یخ برای صعود مناسب‌تر است. بیشترین تغییر در ارتفاع بسته به شرایط زمانی و آب و هوایی مختلف در یخچال شمالی دیده می‌شود.
• یخچال پیر شمالی: اندازه تقریبی چهار تا پنج طول طناب
• یخچال فرعی کسری: پنج تا ۶ طول طناب
• یخچال اصلی کسری: ۱۰ تا ۱۱ طول طناب
• یخچال هرم داغ: ۹ تا ۱۰ طول طناب

یخچال‌های علم کوه

منطقه علم کوه در رشته کوه البرز با وجود بیش از ۴۵ قله بالای ۴,۰۰۰ متر ارتفاع، از محبوب‌ترین مناطق برای کوهنوردان و یخ‌نوردان به شمار می‌رود. قله‌های این منطقه که با نام «تخت سلیمان» مشهور است؛ پس از دماوند در لیست مرتفع‌ترین قله‌های البرز قرار می‌گیرند. علم کوه، بلندترین قله این مجموعه است که از شمال شرق به دیواره‌ای به طول ۷۰۰ متر و عرض ۴۵۰ متر منتهی می‌شود؛ دیواره‌ای که به‌عنوان یکی از هشت دیواره سخت گذر جهان شناسایی شده است و شهرت بسیاری در میان کوهنوردان ایرانی و خارجی دارد.

 

در ادامه قلل مهم علم کوه و تخت سلیمان را به شما معرفی خواهیم کرد:

• علم کوه: این قله با ارتفاع ۴,۸۵۰ متر از جهت شمال به شانه کوه، از جنوب به قلل خرسان و از سمت شرق به سیاه سنگ متصل می‌شود. چهار یخچال عظیم در چهار جبهه علم کوه قرار دارند: یخچال علم چال در شمال (مشهور به دیواره شمالی، بزرگ‌ترین و بلندترین دیواره کوه‌های کشور با ارتفاع ۷۰۰ تا ۷۵۰ متر از کف یخچال)، یخچال شمال غربی، یخچال هفت خوان در غرب و یخچال خرسان در جنوب
• تخت سلیمان: با ارتفاع ۴,۶۵۹ متر از جنوب به شانه کوه، از غرب به یخچال‌های هفت خوان و از شمال به دندان اژدها متصل می‌شود.
• قله خرسان: با ارتفاع ۴,۶۲۰ متر از شمال به علم کوه، از شرق به یخچال‌های حصار چال و از جنوب به ستاره متصل می‌شود.
• قله چالون: با ارتفاع ۴,۵۵۰ متر از سمت شمال به قله سیاه کمان، از سمت جنوب غربی به سیاه سنگ و شاخک شرقی علم کوه و از سمت شمال شرقی به قله پسندکوه متصل است. یخچال علم چال در غرب و یخچال چالون در جنوب شرقی آن قرار دارند.
• قلل هفت خوان: چندین قلل متصل به‌هم که بلندترین آن‌ها، ۴,۵۰۰ متر ارتفاع دارد. این قلل از شرق به قله خرسان جنوبی و از شمال به حوالی آبادی میان رود می‌رسد.
• شانه کوه: با ارتفاع ۴,۴۵۰ متر از طرف جنوب به‌وسیله گرده آلمان‌ها و از طرف شمال به قله تخت سلیمان متصل می‌شود. سه یخچال عظیم در اطراف این قله قرار دارند: یخچال غربی علم کوه در غرب، یخچال علم چال در شرق و یخچال تخت سلیمان در شمال شرق.
• رستم نیشت: با ارتفاع ۴۴۲,۶ متر، آخرین قله حد شمالی گروه تخت سلیمان است که از شمال به‌وسیله گردنه مرتفع ۴,۲۰۰ متری به قلل کالاهو و از سمت جنوب به قلل سیاه گوک متصل است.
• پسند کوه: با ارتفاع ۴,۳۵۰ متر از طرف شمال به قلل خرسان و از جنوب به کردونه کوه خط الراس اصلی سلسله جبال البرز متصل است. پسند کوه در واقع آخرین حد جنوبی گروه تخت سلیمان و محل اتصال رشته اصلی و گروه تخت سلیمان است.
• میان سه چال: با ارتفاع ۴,۳۴۸ متر از سمت جنوب غرب به شانه کوه متصل است و کم‌ارتفاع‌ترین قله گروه تخت سلیمان به شمار می‌رود. این کوه در بین سه چال مشهور علم چال در جنوب، کمان چال در شرق و تخت چال در شمال غرب قرار دارد؛ به همین دلیل، نام آن را سه چال گذاشته‌اند.
• مناره: با ارتفاع ۴,۳۰۰ متر از شمال به قلل خرسان و از طرف جنوب به قله گردونه کوه خط الراس اصلی سلسله جبال البرز متصل است. مناره آخرین حد جنوبی گروه تخت سلیمان و محل اتصال رشته اصلی و گروه تخت سلیمان است.
• سیاه کمان: با ارتفاع ۴,۴۷۲ متر از طرف شمال به قله چالون متصل است و حد شمالی یخچال علم چال در جهت غرب این قله به پایین می‌رسد.
• سیاه گوک: متشکل از دو قله به نام‌های سیاه گوک شمالی و جنوبی به‌ترتیب با ارتفاع ۴,۴۴۵ متر و ۴,۵۰۰ متر که از شمال به قله رستم نیشت و از جنوب به قله تخت سلیمان متصل می‌شوند.
• مرجیکش: با ارتفاع ۴,۵۸۰ متر در شمال فلات مرتفع حصارچال واقع شده است و فقط از شمال به خط الراس علم کوه متصل است.

 

یخچال‌های بزرگ طبیعی یکی از پدیده‌های مورفولوژیکی منطقه علم کوه به شمار می‌روند؛ یخچال‌هایی دائمی که پس از گذشت ده‌ها میلیون سال همچنان ناآرام هستند. یخچال‌های علم کوه از نوع یخچال‌های کوهستانی و دره‌ای محسوب می‌شوند و با سرعت متوسط ۳۰ سانتی‌متر تا یک متر در روز، در حرکت هستند و هر روز تغییر مکان می‌دهند. این یخچال‌ها متعلق به دوره سوم زمین‌شناسی یا سنوزوئیک هستند و ۶۰ میلیون سال قدمت دارند. پیشینه مطالعات مربوط به یخچال‌های علم کوه به سال‌های دهه ۳۰ میلادی بازمی‌گردد.

در مجموعه علم کوه هفت یخچال بزرگ وجود دارد که در ادامه آن‌ها را به‌ترتیب وسعت به شما معرفی خواهیم کرد. علاوه بر این یخچال‌ها در این نواحی برفچال‌هایی نیز به چشم می‌خورند که مهم‌ترین آن‌ها، برفچال تنگ گلو است؛ این برفچال دروازه شمالی فلات حصار چال است و راه مال‌رو کلاردشت طالقان از آن عبور می‌کند. برفچال گردونه کوه در بین دو یخچال خرسان و حصارچال در زیر قله مناره، دیگر برفچال مشهور علم کوه است.

 

• یخچال هفت خوان: این یخچال بین جبهه شمال قله‌های هفت خوان و جبهه غربی قله‌های خرسان واقع شده و بزرگ‌ترین یخچال طبیعی کشور است.
• یخچال علم چال: این یخچال با ۳,۰۰۰ متر طول، ۷۵۰ متر عرض و ۸۰ متر عمق، بین جبهه شمالی علم کوه، جبهه شرقی شانه کوه، جبهه قله‌های چالون و سیاه کمان و جبهه جنوبی میان سه چال واقع شده است.
• یخچال شمال غربی علم کوه: این یخچال در بین دماغه شمال غربی علم کوه و شانه کوه جبهه جنوب غربی تخت سلیمان قرار دارد و از سمت غرب به یخچال هفت خوان متصل است.
• یخچال تخت سلیمان: این یخچال بین قله‌های تخت سلیمان، شانه کوه و میان سه چال واقع شده است.
• یخچال خرسان: در بین قله‌های خرسان، علم کوه و مرجیکش قرار دارد.
• یخچال چالون: این یخچال در بین قله‌های چالون، سیاه سنگ و گردنه چالون واقع شده است.
• یخچال مرجیکش: در بین قله‌های مرجیکش و شاخک شرقی علم کوه و سیاه سنگ واقع است.

آبشار یخی نوا

• آدرس: استان مازندران، روستای نوا، جبهه جنوبی دماوند (مشاهده روی نقشه)
• درجه سختی: متوسط تا حرفه‌ای
• حداکثر ارتفاع: ۱۲ متر
• بهترین زمان صعود: اواخر تابستان تا اواسط زمستان، اوایل بهار

 

بسیاری از یخ‌نوردان ترجیح می‌دهند به‌جای یخ‌نوردی در یخچال های طبیعی، در زمستان روی آبشار‌های منجمد شده به این فعالیت بپردازند. آبشار یخی دماوند در منطقه‌ای یخ‌زده قرار دارد و از نظر ارتفاع از سطح دریا مرتفع‌ترین آبشار خاورمیانه به شمار می‌آید. آبشار یخی در ارتفاع حدود ۵,۱۰۰ متر بالاتر از سطح دریا در نزدیکی روستای نوا در دل یخچال‌های جبهه جنوبی دماوند واقع شده است و بازدید از آن به کوهنوردان و یخ‌نوردانی توصیه می‌شود که تجهیزات کامل و تجربه کافی دارند. به‌علاوه بهتر است بدانید که در سمت چپ این آبشار تپه‌های گوگردی وجود دارند که گاز متصاعد شده از آن‌ها صعود را برای افراد مشکل می‌کند.

مسیر دسترسی به آبشار یخی بعد از روستای پلور و رستوران سالاری (خروجی دهات لاریجان و رینه از کنار جاده هراز) قرار دارد. شما باید حدود ۲۰۰ مترجلوتر از خروجی روستای نوا خارج شوید؛ در این جاده خاکی و آسفالته پس از طی حدود پنج کیلومتر، به جاده باغ فرعی می‌رسید که از این نقطه می‌توان به آبشار دسترسی پیدا کرد.

 

ارتفاع آبشار یخی دماوند در منابع بین هفت تا ۱۲ متر ذکر شده است. این آبشار به‌غیر از زمان‌های کوتاهی در تابستان (که برای مدت کوتاهی باریکه آبی از کنار آن جاری می‌شود)، در دیگر مواقع سال، یخ‌زده است. در فصل تابستان، هر روز بر اثر تابش آفتاب، در حدود ظهر و یک ساعت بعد از ظهر، دمای هوا به بالای صفر می‌رسد و به‌دنبال آن آب بسیار کمی جاری می‌شود؛ دمای هوا در حدود ساعت ۱۶، به زیر صفر می‌رسد و یخ ذوب شده دوباره منجمد می‌شود؛ به‌ این ترتیب آبشاری یخی به وجود می‌آید که  همواره یخ‌زده‌ است.

در بالای آبشار یخی گودالی به چشم می‌خورد که در تمام طول سال پوشیده از برف است. متاسفانه در بهار ۱۴۰۱ به‌علت گرم شدن هوا، وزش باد بسیار شدید، منجر به ریختن بخشی از این آبشار شد؛ حال باید منتظر شکل‌گیری دوباره آبشار بود.

آبشار یخی هملون

• آدرس: استان تهران، ۶۰ کیلومتری شمال شرق تهران، مسیر میگون به شمشک، دره هملون (مشاهده روی نقشه)
• درجه سختی: متوسط
• حداکثر ارتفاع: ۳۰ متر
• بهترین زمان صعود: اواخر پاییز تا فروردین‌

 

آبشار یخی هملون در شمال شرقی تهران یکی از جاهای دیدنی شمشک در دره هملون و از مشهورترین آبشارهای یخی در میان یخ‌نوردان است. هملون، در گذشته «همه‌جا لانه» یا «همه لانه» نام داشت؛ به‌معنای جایی که لانه‌های پرندگان، سوراخ‌ها و غارهای متعددی قرار دارد. این آبشار با ارتفاع ۳۰ متر و وسعتی حدود ۱۵ متر مربع در سایه قرار گرفته است و با توجه به سردسیر بودن شمیرانات، در فصل سرما یخ می‌زند. هر سال مسابقات بین‌المللی آسیایی یخ‌نوردی در این منطقه برگزار می‌شود.

برای دسترسی به آبشار هملون باید وارد بزرگراه شهید بابایی شوید و از جاده لشکرک به فشم و سپس به میگون بروید. سپس جاده میگون را به‌ سمت شمشک پیش بگیرید، تا از آنجا بعد از طی پنج کیلومتر دیگر به هملون برسید.

مدرسه‌ بین‌المللی یخ‌نوردی میگون تنها مدرسه‌ تخصصی آموزش یخ‌نوردی در ایران (جزو هفت پیست جهان و تنها پیست خاورمیانه در این رشته ورزشی) در ابتدای دره هملون قرار دارد. افراد بالای هشت سال می‌توانند در این مجموعه به فعالیت‌های چون یخ‌نوردی و صعود از دیواره‌های یخی تحت‌نظر مربیان مجرب بپردازند. نصب بیش از ۲,۰۰۰ هزار متر لوله جهت انتقال آب از بالای دره‌ هملون به‌منظور تامین آب آبشار یخی، زیرسازی مکان یخ‌نوردی، کشیدن فنس، ساخت قرنطینه، سکوی تماشاچی و… از فعالیت‌های مدرسه میگون است. مدرسه یخ نوردی میگون در حال حاضر (زمستان ۱۴۰۱) به‌طور موقت تعطیل است.

آبشار آبنیک

• آدرس: استان تهران، شهرستان شمیرانات، بخش رودبار قصران، روستای آبنیک (مشاهده روی نقشه)
• درجه سختی: متوسط تا پیشرفته
• حداکثر ارتفاع: هشت متر
• بهترین زمان صعود: زمستان

 

آبنیک یکی از آبشار‌های مورد توجه یخ‌نوردان در طبیعت ایران است؛ آبشاری که در یک کیلومتری روستایی با همین نام در انتهای دره‌ آبنیک قرار دارد. روستای آبنیک در ۱۲ کیلومتری شمال شرقی فشم، پس از لالون و قبل از گرمابدر قرار دارد و دارای ارتفاع ۲,۴۰۰ متر از سطح دریا است. این روستا آب و هوای سرد و ییلاقی دارد؛ به همین علت جنس یخ آبشار آن، برای یخ‌نوردی در فصل زمستان، بسیار مرغوب و مناسب است.

آبشار یخی آبنیک از رودی با همین نام جاری می‌شود. این رود با هفت کیلومتر طول، از کوه‌های جانسون و خرسنگ سرچشمه می‌گیرد و همچنین یکی از سرشاخه‌های جاجرود است. آبشار آبنیک هر سال در فصل سرما منجمد می‌شود و در سایر فصول جاری است. یخ این آبشار در فصول بهار و پاییز ضخامت و قوت لازم برای یخ‌نوردی را ندارد. برای اینکه به این آبشار یخی برسید باید از روستا حدود سه ساعت کوهنوردی کنید. آبشار یخی آبنیک در انتهای دره آبنیک، در کنار یک تنگه زیبا قرار دارد. در مسیر کوهپیمایی پس از دو ساعت به دشتی می‌رسید که دارای چندین چشمه و یک سرچشمه بزرگ دائمی است.

آبشار یخی آبنیک هشت متر ارتفاع دارد و برای صعود به آن، به تجهیزاتی کامل و افرادی با تجربه نیاز دارید. وسایل و مواد غذایی مورد نیاز خود را می‌توانید از روستا تهیه کنید. در اطراف این آبشار یخی امکان بیتوته و کمپ وجود دارد.

آبشار یخی سنگان

• آدرس: استان تهران، سولقان، روستای سنگان (مشاهده روی نقشه)
• درجه سختی: متوسط
• حداکثر ارتفاع: ۵۰ متر
• بهترین زمان صعود: زمستان

 

آبشار یخی سنگان با حدود ۵۰ متر ارتفاع از زیباترین آبشارهای یخی نزدیک تهران است. برای دسترسی به این آبشار باید از غرب تهران به‌سمت جاده سولقان و امامزاده داوود بروید.

پس از طی مسافت ۱۰ کیلومتر از شهران و گذر از تونل و روستای سولقان، تابلوی روستای سنگان را در سمت چپ می‌بینید؛ پس از طی سه کیلومتر به روستای سنگان پایین می‌رسید و در ادامه جاده بالایی روستا به‌سمت سنگان بالا را می‌پیمایید تا به امامزاده برسید. پیمایش و پیاده‌روی برای دسترسی به آبشار ازین نقطه آغاز می‌شود؛ مسافتی پنج کیلومتری که در زمستان حدود سه ساعت به طول می‌انجامد. در طول این مسیر ۵۰۰ متر تا رسیدن به آبشار به ارتفاع ۲,۵۶۰ متر از سطح دریا خواهید رسید؛ برای طی ۵۰۰ متر آخر مسیر باید دامنه کوه را بالا بروید. آبشار سنگان در روزهای سرد زمستان به‌شکل کله قندی یخی و بزرگ درمی‌آید و مکان مناسبی برای تجربه یخ‌نوردی به شمار می‌رود.

آبشار یخی خور

• آدرس: استان البرز، شهر کرج، کیلومتر ۱۴ جاده چالوس، روستای خور (مشاهده روی نقشه)
• درجه سختی: متوسط
• حداکثر ارتفاع: حدود ۵۰ متر
• بهترین زمان صعود: زمستان

 

آبشار خور کرج، واقع در جاده چالوس، از دیگر آبشارهای یخی زیبای نزدیک تهران است که در روستایی با ارتفاع ۲,۸۰۰ متر از سطح دریا به همین نام در دامنه غربی قله گندم چال (با ۳,۶۰۰ متر ارتفاع) قرار دارد. خور واژه مخفف خورشید است. برای دسترسی به روستای خور باید در جاده چالوس در حدود سه کیلومتری قبل از سد کرج، وارد مسیر فرعی و آسفالته خوزنکلا شوید. با طی مسافت تقریبی ۱۷ کیلومتر و گذشتن از خوزنکلا، ارنگه و سیجان به روستای خور می‌رسید. آبشار خور تقریبا دو کیلومتر با روستا فاصله دارد؛ مسیری که می‌توان با پای پیاده در ۴۵ دقیقه پیمود.

آبشار خور در حدود ۵۰ متر ارتفاع دارد و محل ریزش آب آن به‌صورت صخره‌ای و کاملا عمود بر زمین است. آب آبشار در فصول سرد سال یخ می‌زند و مناظر زیبایی ایجاد می‌کند؛ به‌علاوه فرصت مناسبی برای تجربه ورزش یخ‌نوردی را در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌دهد. توجه داشته باشید که به‌دلیل ارتفاع برف، دسترسی به آبشار در فصل زمستان کمی مشکل است؛ به همین دلیل پیشنهاد می‌کنیم که با تجهیزات کامل و ترجیحا تور به این منطقه سفر کنید.

آبشار اخلمد

• آدرس: استان خراسان رضوی، ۸۶ کیلومتری شمال غربی شهر مشهد، روستای اخلمد (مشاهده روی نقشه)
• درجه سختی: متوسط
• حداکثر ارتفاع: ۴۰ متر
• بهترین زمان صعود: زمستان

 

آبشار اخلمد یکی از مشهورترین آبشارهای یخی ایران است که در استان خراسان رضوی و در روستایی به همین نام قرار دارد؛ آبشاری بکر و دیدنی که در زمستان‌های سرد به یک آبشار کاملا یخ‌زده تبدیل می‌شود و مکان مناسبی برای تجربه یخ‌نوردی و طبیعت‌گردی است. اخلمد از گردشگاه‌های طبیعی اطراف مشهد با قدمتی چند هزار ساله است که در دره‌ای در میان کوه بینالود قرار دارد. این روستا دارای جاذبه‌های متعددی علاوه بر آبشار، مانند غار، دره اجنه، چشمه‌ها و بند اخلمد (سد تیموری) است.

برای دسترسی به آبشار اخلمد در جاده مشهد – قوچان پس از طی ۵۵ کیلومتر و رسیدن به شهرستان چناران، باید به‌سمت روستای اخلمد بروید. قبل از رسیدن به روستا توجه شما به دیواره‌های بلند و جان‌پناه‌هایی جلب می‌شود که محل اقامت سنگ‌نوردان هستند. دره زیبای اخلمد با دیواره‌های به طول ۲۰۰ تا ۳۰۰ متر و یک رودخانه زلال جاری در فاصله چند قدمی روستا قرار دارد. از جمله دیواره‌های مشهور آن در میان سنگ‌نوردان می‌توان دیواره سفید، الله اکبر و عقاب را نام برد.

پس از حدود ۹۰ دقیقه پیاده‌روی در دره اخلمد در کنار رودخانه، به مجموعه آبشارهای اخلمد می‌رسید؛ چهار آبشار از این مجموعه دائمی هستند و بلندترین آن‌ها ۴۰ متر ارتفاع دارد. مسیر کنار رودخانه تا نزدیکی آبشار سنگ‌فرش شده و امکان دسترسی به آبشار را برای افراد با توانایی‌های مختلف فراهم آورده است.

آبشار یخی مارگون

• آدرس: استان فارس، شهر سپیدان، ۵۰ کیلومتری شمال سپیدان، نزدیک روستای مارگون (نمایش روی نقشه)
• درجه سختی: متوسط تا پیشرفته
• حداکثر ارتفاع: ۷۰ متر
• بهترین زمان صعود: زمستان

 

آبشار مارگون با ۷۰ متر ارتفاع و عرض ۱۰۰ متر از باشکوه‌ترین و بلندترین آبشارهای ایران و از جاهای دیدنی سپیدان است؛ آبشاری که گفته می‌شود یکی از بلندترین آبشارهای چشمه‌ای جهان است. جالب است بدانید آب آبشار مارگون از هیچ رودخانه‌ای تامین نمی‌شود و تعداد زیادی چشمه منبع آب آن هستند؛ به همین دلیل به آن آبشار چشمه‌ای نیز می‌گویند. بیشتر گردشگران در فصول بهار و تابستان از این آبشار دیدن می‌کنند؛ اما آبشار مارگون در فصل زمستان نیز با قندیل‌های یخ بسیار دیدنی و زیبا است و علاقه‌مندان می‌توانند با تجهیزات کافی، روی آن یخ‌نوردی کنند.

دیواره یخ نوردی مصنوعی کیش

• آدرس: استان هرمزگان، جزیره کیش، بلوار موج، پارک تفریحی پنگوئن کیش (مشاهده روی نقشه)
• درجه سختی: متوسط تا پیشرفته
• حداکثر ارتفاع: ۱۵ متر
• بهترین زمان صعود: چهار فصل

 

دیواره یخ نوردی مصنوعی کیش، تنها دیواره یخ نوردی مصنوعی چهار فصل ایران است که در مهرماه سال ۱۴۰۱ در مجموعه پارک تفریحی پنگوئن کیش (نخستین پارک برفی ایران) افتتاح شد؛ دیواره‌ای که با توانایی‌های بومی و تجهیزات کاملا ایرانی طراحی و ساخته شده است. سازمان منطقه آزاد کیش همانند دیگر رشته‌های ورزشی در سه حوزه استعدادیابی و آموزش، همگام کردن و قهرمان‌پروری از توسعه ورزش یخ‌نوردی حمایت می‌کند.

دیواره یخی کیش دارای ۱۵ متر ارتفاع است و امکان برگزاری مسابقات سرعت دو نفره یا دوئل را دارد؛ هم‌زمان با آغاز فعالیت این دیواره یخی مسابقات یخ‌نوردی با حضور ۱۵ ورزشکار برتر این رشته ورزشی کشور برگزار شد.

در پارک تفریحی پنگوئن کیش می‌توانید از تفریحات دیگری نظیر سورتمه‌سواری یا تیوب‌سواری، ساخت آدم‌برفی، برف بازی با دوستان و اعضای خانواده، زیپ‌لاین، سالن تیراندازی، سنگ‌نوردی، گیم نت، بیلیارد و پل معلق نیز لذت ببرید. از امکانات این مجموعه می‌توان به پنگوشاپ (مرکز خرید برندهای هوم پلاس، ایکیا، آدیداس، نایک و پوما)، پنگوفود (فودکورت با انواع غذاهای ایرانی، فست فود، پاستا، برگر، پیتزا و سالاد) و پنگوئن درینک‌بار (ارائه انواع نوشیدنی‌های سرد و گرم در فضایی دلنشین) اشاره کرد. جالب است بدانید در پارک پنگوئن، هر یک ساعت، برفی تازه می‌بارد. بازدیدکنندگان با خرید بلیط ورودی (۴۹۵٬۰۰۰ تومان در زمستان ۱۴۰۱) می‌توانند از تمام تفریحات مجموعه، بدون پرداخت هزینه اضافه استفاده کنند.

یخ‌ نوردی چیست؟

_.

یخ‌نوردی یکی از ورزش‌های مرتبط با کوهنوردی است. متقاضیان این رشته معمولا با یخ و یخچال‌های طبیعی و مصنوعی سر و کار دارند. یخ‌نوردی را برای توضیح بیشتر می‌توان به دو رشته یخ‌نوردی کوهستان و یخ‌نوردی آب تقسیم کرد.

یخ‌ نوردی کوهستان

یخ‌نوردان در این رشته به پیمایش یخچال‌هایی می‌پردازند که در دره‌ها و دامنه‌های کوه‌های بلند پدید آمده‌اند. متقاضیان این رشته معمولا سعی می‌کنند تا به کوهی صعود کنند که یخچال یا مسیری یخی روی آن تشکیل شده است.

یخ‌ نوردی آب

برخی آبشار‌ها که در ارتفاعات بلند قرار دارند و در فصل زمستان یخ‌ می‌زنند مقصد بسیاری از یخ‌نوردان هستند. جنس این آبشار‌ها در فصل زمستان به کمال مطلوب می‌رسد و توان ضربات و ابزارگذاری‌های یخ‌نوردان را دارا می‌شود. این شکل از فعالیت روی یخ و تکه‌های سنگی انجام می‌شود که در جریان آب آبشار یخ زده‌اند. این رشته نسبت به یخ‌نوردی کوهستان تخصص و تکنیک بیشتری لازم دارد.

درباره یخ‌ نوردی

 

برای بسیاری از افراد، «یخ» یاد‌آور سرما و رنج ناشی از آن است؛ اما یخ‌نوردی برای متقاضیان این رشته، فرصتی است تا توانایی‌های خود در آب و هوای سرد و خاص به چالش بکشند و سطح جدیدی از لذت و هیجان را تجربه کنند. یخ نوردی همچنین یکی از محبوب‌ترین فعالیت‌های افرادی است که نمی‌خواهند زیبایی طبیعت را در فصل سرما از دست بدهند. یخ نوردی به چند شاخه و فعالیت تقسیم می‌شود که از آن جمله می‌توان به صعود یخچال‌های بلند (Glacier climbing)، صعود آبشارهای یخی (Ice fall climbing) و صعود مسیرهای سنگی با ابزارهای یخ نوردی (Dry tooling) اشاره کرد. برخی نیز یخ نوردی را به دسته‌های یخ نوردی در یخ مسطح، یخ نوردی در یخ کوهنوردی، یخ نوردی در دامنه‌های کوتاه با زاویه و شیب کم و یخ نوردی عمودی تقسیم می‌کنند.

یخ‌نوردی شباهت‌های زیادی به سنگ‌نوردی دارد؛ با این تفاوت که دو َعامل یخ و برف مختص به آن هستند؛ از این‌رو بسیاری از سنگ‌نوردان به یخ‌نوردی نیز علاقه‌ دارند. این رشته همچنین می‌تواند تجربه‌ای جدید و جالب برای کوهنوردانی باشد که برنامه‌های کوهپیمایی در زمستان، به‌تنهایی برایشان لذت‌بخش نیست. معمولا یخ‌نوردی روی یک غلطک یخی، آبشار یخ زده و یخچال‌های طبیعی و مصنوعی انجام می‌شود. با توجه به موقعیت جغرافیایی، ارتفاع منطقه و ویژگی‌های عوارض طبیعی یا مصنوعی که قرار است این فعالیت ورزشی روی آن انجام شود، باید زمان مناسب فعالیت را انتخاب کرد.

بهترین زمان برای یخ‌نوردی روی برخی عوارض، زمستان و روی برخی دیگر، بهار یا حتی اوایل تابستان است. جالب است بدانید در کشور ایران و در بعضی از مناطق و کوهستان‌ها تقریبا در همه فصول به‌غیر از دو ماه آخر تابستان آبشارهای یخ زده و یخچال‌های مناسبی برای یخ نوردی وجود دارند.

بالا رفتن از یک دیواره یخ زده یا یخچالی طبیعی به مانند سنگ‌نوردی پیشرفته نیاز به بدنی قوی، آشنایی با تکنیک‌های خاص و دانشی تخصصی دارد. یخ هر دقیقه و هر ساعت در حال تغییر و شکل‌گیری است و به مانند مسیر‌های سنگ‌نوردی و کوهنوردی یا حتی زمین فوتبال دارای شکل یکسانی نیست. در نتیجه مشخص است که اهمیت تسلط بر تکنیک‌های یخ‌نوردی و برخورداری از تجهیزات این رشته اهمیت بیشتری دارد.

اصول و نکات مهم یخ نوردی به‌طور کلی را می‌توان این طور شرح داد:

• داشتن توانایی سنگ نوردی و دانستن اصول و نکات سنگ نوردی
• استفاده از یک راهنمای یخ نورد با تجربه
• تهیه لوازم و تجهیزات یخ نوردی
• گرم نگه داشتن بدن و پاها به‌خصوص در سرمای شدید
• نوشیدن آب هنگام یخ نوردی
• اجتناب از عجله کردن و دقت کامل به راهنما
• حرکت دادن متناوب دست‌ها برای جلوگیری از گرفتگی عضلات
• محکم کردن جای پا روی یخ با زدن اصولی کرامپون‌ها به دیواره
• تکیه نکردن روی انگشت‌های پا
• غلبه بر ترس

 

تجهیزات مورد نیاز برای یخ‌نوردی

یخ‌نوردی یکی از خطیر‌ترین و سخت‌ترین فعالیت‌های ورزشی درون طبیعت است. در این رشته ورزشی اولین اشتباه یخ‌نورد، می‌تواند آخرین آن باشد و منجر به فوت او شود. در نتیجه برخورداری از تجهیزات کافی و با کیفیت در رشته‌های ورزشی این‌چنینی بسیار مهم است. در ادامه به معرفی تعدادی از تجهیزات اساسی یخ‌نوردی می‌پردازیم.

کلنگ

کلنگ از مهم‌ترین ابزار‌های پیمایش در برف است. این وسیله با توجه به نوع کاربری آن، انواع متفاوتی دارد. امروزه بیشتر از کلنگ‌های ۶۵ تا ۷۵ سانتی‌متری استفاده می‌شود و کلنگ‌های بلند‌تر دیگر جایگاهی در صعود‌های بلند ندارند. برخی از انواع این وسیله بسیار سبک طراحی شده‌اند و از آن‌ها در شیوه کو‌هنوردی «سبک‌بار» استفاده می‌شود.

کرامپون‌

کرامپون یک ابزار فلزی است که به زیر کفش متصل می‌شود. این وسیله که دارای تیغه‌های بلندی است، در یخ فرو می‌رود و باعث ایجاد اصطکاک می‌شود؛ در نتیجه از لغزش فرد روی یخ جلوگیری می‌کند. کرامپون‌ها سه نوع هستند: مخصوص پیمایش و کوهنوردی روی یخ، مخصوص صعود آبشار‌های یخی و کرامپون‌های یخ‌شکن.

یک کوهنورد کرامپون خود را با توجه به‌شکل فعالیتش انتخاب می‌کند. این وسیله با تیغه‌هایی که در جلوی آن طراحی شده‌اند از لغزش فرد به‌خصوص در آبشار‌های یخی جلوگیری می‌کند و سبب می‌شود تا فرد راحت‌تر صعود کند. کرامپون‌ها قابل تنظیم هستند و با تسمه‌هایی مقاوم به کفش کو‌هنورد متصل می‌شوند.

لنگر برف

از لنگر برف در سطوح یخی شیب‌دار استفاده می‌شود که سایر ابزار‌ها در آن مانند ناخن‌های یخی یا پیچ‌ها، چندان موثر نیستند. این وسیله با نشستن در برف و یخ از فرد صعود‌کننده حمایت می‌کند. لنگر برف دارای یک سیم جعبه کوتاه است که طناب به آن متصل می‌شود. اگر این ابزار به‌درستی جا‌گذاری شود، قادر است صدها کیلوگرم وزن را تحمل و پشتیبانی کند.

تبر یخ

تبر یخ ابزاری، بین چکش سنگ‌نوردی و کلنگ یخ‌نوردی است و سری مانند کلنگ و بدنه‌ای مثل چکش دارد. طول آن ۵۵ تا ۶۰ سانتی‌متر و وزنش بین ۶۵۰ تا ۷۰۰ گرم است. تبر یخ بیشتر در دیواره‌های یخی کاربرد دارد.

لباس

لباس یخ‌نورد از دو جهت بسیار اهمیت دارد. این لباس باید هم‌زمان استاندارد‌های لازم برای محافظت فرد از سرما را دارا باشد و همچنین باید کمترین وزن ممکن را به او اضافه کند. لباس‌های پنبه‌ای و جین برای یخ‌نوردی مناسب نیستند. استفاده از پوششی مدرن و به‌روز در این رشته ورزشی، صعود فرد را بسیار راحت‌تر می‌کند و سبب می‌شود که فرد تجربه بهتری کسب کند.

طناب در یخ‌نوردی

افراد در یخ‌نوردی از یک یا دو طناب استفاده می‌کنند؛ زیرا از آن‌ جایی که یخ‌ها دارای لبه‌های تیزی هستند، می‌توانند باعث شوند طناب بریده شود. در نتیجه ایمنی صعود با دو طناب بیشتر است.

قلاب چند منظوره یخ نوردی، پیچ قلاب‌دار یخ نوردی، کفش کوهنوردی، کلاه یخ نوردی، هارنس یخ نوردی، عینک یخ نوردی، دستگیره برای بستن پیچ یخ نوردی و نگهدارنده ابزار یخ نوردی از سایر ابزارهای یخ نوردی هستند؛ ابزارهایی که شباهت زیادی به ابزار سنگ‌نوردی دارند؛ اما به جهت استفاده در یخ و برف دارای ویژگی‌هایی خاص هستند.

بیشتر بخوانید:

نکات مهمی که برای سفرهای زمستانی باید بدانید

آخرین وضعیت ترافیکی راه‌های کشور