باغ فین هشتاد و شش ساله شد

بنای تاریخی باغ فین در کاشان که قدمت آن به سال ۱۳۱۴ باز می گردد و در مجموعه آثار فرهنگی بسیار مهم ایران به ثبت ملی رسیده است، ۱۵ آذر وارد سن ۸۶ سالگی شد.این باغ به عنوان یکی از زیباترین باغ‌های ایرانی در فهرست جهانی یونسکو قرار گرفته است.

به گزارش توریسم اینترنشنال آنچه که در این باغ بیش از همه به چشم می‌آید حضور آب و درخت است که توانسته‌اند در کنار بناهای این مجموعه به عنوان عناصر ثابت معماری، فضایی زیبایی را به‌وجود بیاورند. از جمله ارکان مهمی که در طراحی این باغ به کار رفته حفظ تقارن است که از اهمیت ویژه‌ای در آن زمان برخوردار بوده اما به تدریج با دخالت شاهان حاکم بر این شهر از میزان آن کم شده است. بیشترین میزان عدم تقارن در این باغ نیز در زمان صفویه به وجود آمد.

فلسفه نامگذاری باغ فین کاشان

نام این باغ در گذشته باغ شاه نیز بوده است که دلیل آن معنای کلمه شاه به معنای بزرگ بوده و همچنین اشاره به مساحت زیاد این باغ نیز داشته است، اما در حال حاضر این باغ به فین مشهور است و دلیل آن قرار گرفتن آن در منطقه فین کاشان است. کلمه فین از کلمه فینه گرفته شده است و فینه نام کلاه‌هایی بوده که مردم این ناحیه بر سر می‌گذاشتند.

حوض جوش

یکی از حوض‌های درون این مجموعه تاریخی، حوض جوش است و نقشی مانند قالی‌های ترج و محراب کاشان، کف‌پوش آن است. کاشی‌های این حوض از نوع زرین‌فام و کاری از خاندان اَبی طاهر، خاندان هنرمند کاشی ساز کاشانی، بوده و روی لعاب کاشی‌ها از طلا استفاده شده است. این کاشی‌ها تا اوایل دوره رضاشاه در این حوض وجود داشتند اما غارتگرانی به نام نایبی‌ها به سمت این حوض حمله کردند و کاشی‌های آن را دزدیدند. بعدها افراد بسیاری برای بازسازی و مرمت این حوض دست به کار شدند که هیچ کدام نتوانستند کاری از پیش ببرند.

تعداد ۱۶۰ حفره در حوض وجود دارد که هر یک به منزله یک گل از قالی است. عملکرد این حفره‌ها به این صورت است که اگر اولین حفره به صورت فواره ای عمل می‌کرده است، دومین حفره کار مکش آب را انجام می‌دهد. به این ترتیب حدود ۸۰ حفره فواره و ۸۰ حفره مکنده در این حوض‌ها وجود دارد که به یکسان بودن ورود و خروج آب کمک می‌کنند تا سرریزی نداشته باشد. امروزه آب سرریز این حوض به وسیله سه جدول کاشی از وسط گذرگاه‌های باغ عبور می‌کند.

حوض دوازده فواره

این حوض نیز در زمان محمدشاه قاجار و همزمان با حوض جوش و اتاق شاه‌نشین در این باغ ساخته شد و امروز هم با نام حوض دوازده فواره شناخته می‌شود. درون این حوض فواره‌هایی وجود دارد که از ساختار ایرانی باغ و شاهکار معماری در گذشته‌های دور حکایت دارد که بدون وجود هیچ نیرویی از خارج، جریان عمودی را برای آب درون حوض به وجود می‌آورد.

حمام فین

از معروف‌ترین بخش‌های باغ فین کاشان دو حمامی است که در این باغ وجود دارد و نام هیچ یک از آنها فین نیست اما به دلیل قرار گرفتن آنها در باغ فین به این نام نیز مشهور هستند. عمده علت شهرت این حمام‌ها به قتل رسیدن امیرکبیر نخست وزیر ناصرالدین شاه در حمام نیز بوده است.

کوشک صفوی

سال ساخت این کوشک به دوره ۹۸۶ هجری شمسی بر می‌گردد. این بنای تاریخی به دستور شاه عباس و به همت آقا خضر نهاوندی حاکم وقت کاشان در مرکز باغ و در روبروی دروازه باغ ساخته شده است. این بنای تاریخی در گذشته چهارطبقه داشته و دو طبقه فوقانی آن به شکل کلاه فرنگی بود اما زلزله سال ۱۱۵۶ صدماتی جدی به آن وارد کرد و در زمان بازسازی تنها دو طبقه از آن ساخته شده است. امروزه این ساختمان ۱۴ متر ارتفاع دارد و مصالحی که در آن به کار رفته سنگ لاشه در پی ساختمان و خشت خام در دیواره‌ها است.

اتاق شاه نشین

این اتاق حدود سال ۱۲۱۸ شمسی به دستور محمدشاه قاجار ساخته شد. در اطراف این بنا اتاق‌هایی با عنوان اتاق‌های گوشواره وجود دارد که فضایی برای خدمه اتاق نیز بوده‌اند. بنا بر احترامی که خدمه برای شخص شاه قائل بوده است، تشریفات، از درب‌های جانبی صورت می‌گرفت و هیچ گاه از درب اصلی وارد این اتاق نمی‌شدند. تشریفات در جلوی بادگیر این اتاق و قسمت وسط و قبل از حوض این ساختمان انجام می‌شده است.

چایخانه

با گذر از کنار شاه نشین در کنار بنای کوشک قاجار بنای دیگری به نام چایخانه وجود دارد که در گذشته چشمه زنانه نام داشت. در این بخش تمام آب ورودی به باغ تقسیم می‌شود و یک سوم از آب چشمه اصلی به آن می‌ریزد و پس از تقسیم شدن به سه شاخه راه خود را در باغ ادامه می‌دهد.

کوشک قاجار یا شترگلوی فتحعلی شاهی

بنای دیگری درون باغ فین کاشان قرار دارد که به دستور فتحعلی شاه در سال ۱۱۸۹ شمسی ساخته شده و با نام شترگلوی فتحعلی شاهی یا صوفه فتحعلی شاهی نیز شناخته می‌شود. در این بنا بخش‌های مختلفی مانند حوضخانه و چهارطاقی وجود دارد.

حیاط خلوت کریم‌خانی

در بخشی از این باغ حیاط خلوت کریم‌خانی وجود دارد که به دستور شخص کریم خان زند و به همت آقا سلیم آرانی ساخته شده و شامل یک حیاط کوچک و اتاق‌های پنج دری و اتاق‌های ساده است و سال ساخت آن به حدود ۱۱۴۱ هجری شمسی باز می‌گردد.

موزه ملی کاشان

این موزه با عنوان موزه ملی کاشان در سال ۱۳۴۶ به همت مرحوم سید محمدتقی مصطفوی مدیرکل باستان شناسی وقت بر روی خرابه‌های برجای مانده از بنای خلوت نظام الدوله ساخته شده است. این موزه دارای سه بخش باستان‌شناسی و مردم شناسی و صنایع دستی است. بیش از ۴۰۰ اثر از جمله ظروف سفالی متعلق به دوره‌های پیش از اسلام و پس از آن از جمله اشیای مفرغی و سرامیک و پوشاک و خط و کتابت و انواع بافته‌ها در این موزه به نمایش در آمده که از هزاره هفتم قبل از میلاد تا دوره معاصر را در بر می‌گیرد. اشیای بخش باستان‌شناسیِ این موزه نیز از حفاری‌های انجام شده در تپه سیلک و چغازنبیل و حسنلو و خوروین و لرستان به دست آمده‌اند.