نبود زیرساخت های مناسب گردشگری برای معلولان در کشورمان باعث شده تا برای این قشر از جامعه مشکلات حوزه گردشگری بیشتر باشد.
به گزارش توریسم اینترنشنال،بر اساس آخرین آمار منتشر شده از سوی سازمان بهزیستی، چیزی حدود یک میلیون و ۸۰۰ هزار معلول در کشور وجود دارد. اگر جمعیت افراد سالمند را نیز به این تعداد اضافه کنیم، باید گفت که چیزی حدود ۱۰ میلیون نفر در کشور نیاز به دریافت خدمات ویژه در جریان سفر دارند که تاکنون از امکان دریافت خدمات گردشگری بازمانده‌اند.
خدماتی همچون رمپ در ورودی اقامتگاه‌ها و مراکز گردشگری، اتاق مخصوص معلولان و افراد کم‌توان در هتل‌ها و سرویس‌های بهداشتی فرنگی مجهز به زنگ هشدار در تمام اماکن گردشگر محور و… از جمله زیرساخت‌های الزامی و اولیه گردشگری معلولان است که در بسیاری از مراکز اقامتی و گردشگری کشور ارائه نمی‌شود. این در حالی است که بر اساس قوانین موجود در کشور، رعایت اصول و الزامات مرتبط با معلولان باید در ساخت و سازها مورد توجه قرار گیرد و اخذ مجوزهایی نظیر پایان‌کار شهرداری، منوط به رعایت این موارد در هنگام ساخت‌وساز است.
از سوی دیگر، مسئولان نظارتی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نیز باید با حضور در اماکن گردشگر محور به بررسی رعایت زیرساخت‌های گردشگری معلولان بپردازند و در صورت بی‌توجهی به این موارد، مجوز مرکز اقامتی یا تفریحی مربوط را تمدید نکنند.
رعایت نشدن این الزامات قانونی موجب شدهاست که معلولان و سالمندان کشور از دریافت خدمات الزامی و اولیه در حوزه گردشگری محروم بمانند و سفر برای آن‌ها تبدیل به آرزویی دست‌نیافتنی شود.
آموزش و نظارت کلید تحقق گردشگری معلولان
دو مسئله آموزش و تحقق الزامات اولیه در حوزه گردشگری معلولان همواره جزو مطالبات اصلی جامعه معلولان کشور بوده‌اند که تاکنون آن‌طور که باید و شاید، محقق نشده‌اند.
محمد اسماعیل شیخ قرایی، دبیر میز گردشگری دسترس‌پذیر معلولان و سالمندان وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در پاسخ به پرسشی در خصوص کم و کیف رعایت الزامات تحقق گردشگری معلولان در کشور، گفت: برای تحقق گردشگری معلولان در مرحله اول باید آموزش‌های لازم ارائه شود؛ یعنی افراد جامعه باید معلولیت را بشناسند و از نحوه برخورد با افراد دارای معلولیت آگاه شوند. در خصوص سالمندی نیز باید این شناخت شکل بگیرد. جمعیت کشور رو به سوی سالمندی شدید است. در چنین شرایطی برای اینکه افراد سالمند منزوی نشوند، باید دقت عمل وجود داشته باشد و تنها راهکار موجود در مرحله اول شناخت است.
وی در ادامه ضمن تاکید بر اهمیت بحث نظارت و ارزیابی قوانین در حوزه گردشگری معلولان ابراز داشت: در مرحله دوم بحث نظارت و ارزیابی قوانین مطرح است؛ یعنی هم باید ارزیابی کنیم که قوانین درست اجرا شود و هم باید ارزیابی لازم در خصوص اعمال قوانین صورت گیرد. در نتیجه مجوز اعطایی باید بر اساس قوانین باشد و اگر غیر از این است از اعطای مجوز جلوگیری شود. پس از اعطای مجوز نیز باید ارزیابی به‌صورت پیوسته ادامه داشته باشد و بررسی شود که آیا الزامات مرتبط با معلولان رعایت می‌شود یا خیر.
اهمیت وجود نظارت مستمر
در حوزه گردشگری معلولان اهمیت نظارت مستمر و مضاعف بیش از هر حوزه دیگری احساس می‌شود. در سال‌های اخیر، برخی اماکن گردشگرمحور صرفا در هنگام اخذ مجوز الزامات گردشگری معلولان را رعایت می‌کنند و در مراحل بعدی دست به توقف ارائه خدمات مربوط را متوقف می‌زنند. این امر تبدیل به یک رویه اشتباه و ادامه‌دار شده است.
شیخ قرایی، مدیر عامل انجمن گردشگری معلولان ضمن تاکید بر اهمیت استمرار نظارت‌ها در خصوص رعایت الزامات گردشگری معلولان در اماکن گردشگری، گفت: باید دید آیا آسانسوری که در ابتدا (زمان اخذ مجوز) استاندارد بوده، در سال‌های بعد فعالیت هم سلامت است؟ آیا پله‌برقی و رمپ ایجادشده که مجوز بر اساس آن داده شده، همچنان برقرار بوده و قابل استفاده است؟
در زمینه سرویس‌های بهداشتی باید توجه داشت که مناسب‌سازی سرویس بهداشتی برای معلولان فقط محدود به توالت فرنگی نیست؛ بلکه فضا باید باز باشد، دستگیره‌های زیادی در سرویس وجود داشته باشد و سرویس مجهز به زنگ خطر باشد. تمام این موارد مربوط به مناسب سازی است؛ وقتی این استانداردها رعایت نشود، قطعا مشکلات جانبی ایجاد می‌شود.
وی ضمن اشاره به اهمیت توجه به مباحث زیرساختی در مورد گردشگری معلولان تاکید کرد: باید در حوزه زیرساخت‌های لازم در اماکن گردشگرمحور نظارت مناسب و ارزیابی فصلی یا شش‌ماهه وجود داشته باشد تا ببینیم که آیا سرویس بهداشتی آن مکان گردشگرمحور مجهز است یا تبدیل به‌جای چوب و جاروی خدمتکار شده است.
بی‌توجهی به‌جای پارک معلولان در اماکن گردشگری
اگرچه همواره شعارهایی در خصوص اهمیت رعایت حقوق معلولان مطرح شده است، در اماکن گردشگری به اهمیت تامین پارکینگ مناسب برای معلولان کم‌توجهی می‌شود.
دبیر میز گردشگری دسترس‌پذیر معلولان و سالمندان وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ضمن تاکید بر مهم بودن مسئله تامین پارکینگ مناسب معلولان در اماکن گردشگری کشور،گفت: یکی از مهم‌ترین اصل‌های لازم برای معلولان در اماکن گردشگری، مسئله پارکینگ‌ها است. محل توقف افراد دارای معلولیت در هیچ کجا رعایت نمی‌شود. زمین را منقوش به آرم معلولان می‌کنند؛ اما کسی رعایت نمی‌کند. پارکینگ باید به‌گونه‌ای باشد که تا پلاک ویژه معلولان وجود ندارد، هیچ‌کس آنجا پارک نکند؛ حتی اگر ازدحام اتومبیل وجود داشته باشد.
شیخ‌قرایی ادامه داد: آنچه که امروز در اقامتگاه‌ها و اماکن گردشگر محور می‌بینیم، آن است که پارکینگ معلولان درست شده، عکس و تابلوی مربوطه نیز نصب شده است؛ اما یک فرد غیر معلول در آن پارک می‌کند و دیگر به درد یک فرد معلول مثل من نمی‌خورد. زمانی این مکان برای معلول مفید است که حتی اگر ۷۲ ساعت این مکان خالی از اتومبیل باشد، زمان مراجعه فرد معلول در دسترس خواهد بود.
مدیر عامل انجمن گردشگری معلولان خاطرنشان ساخت: از سوی دیگر سرویس‌های عمومی و سرویس‌های حمل و نقل درون شهری و بسیاری موارد دیگر در خصوص گردشگری معلولان نیاز به توجه دارد. به نظرم برای آنکه گردشگری معلولان جا بیفتد، باید برای معلولان تامین پارکینگ شود تا معلول بتواند در نزدیک‌ترین موقعیت به تفرجگاه یا مکان دیدنی برسد.
برنامه‌های میز گردشگری دسترس‌پذیر برای بهبود شرایط
بر اساس اعلام وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در قالب میز دسترس پذیر گردشگری معلولان و سالمندان برنامه‌هایی برای حل مشکلات معلولان در حوزه گردشگری در نظر گرفته شده است. دبیر میز گردشگری دسترس‌پذیر معلولان و سالمندان وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در خصوص برنامه‌های در نظر گرفته شده برای حل مشکلات معلولان در حوزه گردشگری،گفت: برنامه‌های میز گردشگری معلولان فاز به فاز در نظر گرفته شده است که طبیعتا فاز اول مناسب‌سازی و آگاهی رساندن است و در حال حاضر، داریم این موضوع را با نگاه به جنبه‌های آموزشی جلو می‌بریم. در میز گردشگری ما همه نوع گروه‌های گردشگری وجود دارند و تمام ارگان‌های درگیر و مدیران وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی درگیر آن هستند. یک نقشه راهی برای این موضوع ترسیم شده است و داریم برنامه‌ریزی می‌کنیم.
شیخ قرایی ضمن تشریح برنامه‌های موجود برای تسهیل گردشگری معلولان در کشور ادامه داد: می‌توان گفت این موضوع یکی از کارهای نادری است که وزارت میراث فرهنگی دارد آن را انجام می‌دهد و نقطه عطفی در گردشگری کشور است. برنامه‌ریزی که برای پروژه در نظر گرفته شده شامل یک افق پنج ساله است تا در پنج ساله آینده، هیچ‌گونه مشکلی در عرصه گردشگری معلولان وجود نداشته باشد و حتی بتوانیم پذیرای افراد دارای معلولیت و سالمندان خارج از کشور باشیم.
شیخ‌قرایی در خاتمه ابراز داشت: ورود گردشگران معلول خارجی به کشور خود یک نقطه قوت است و ایجاد اشتغال کارآفرین می‌کند. در تمام کشور میز گردشگری عمومیت پیدا می‌کند و قرار است که شهرداری‌ها نیز از آن تبعیت کنند و هفت استان دارای میز گردشگری شود. بر اساس این برنامه، به سرعت بحث معلولان و سامندان در حوزه گردشگری رشد پیدا می‌کند.
باید توجه داشت که گردشگری برای افراد دارای معلولیت و سالمندان یک نوع درمان است؛ یعنی معلول گردشگری را به‌عنوان تفریح استفاده نمی‌کند؛ بلکه گردشگری برای فرد معلولا حکم بازآوری و بازپروری روحی دارد و می‌تواند او را به خود باوری برساند.
نظر شما در خصوص اقدامات صورت گرفته برای تسهیل گردشگری معلولان و سالمندان چیست؟ آیا اقدامات دولت در این حوزه کافی بوده است؟ مردم برای کمک به تسهیل گردشگری معلولان می‌توانند چه اقداماتی انجام دهند؟
بیشتر بخوانید: