پ٫ فروردین ۹ام, ۱۴۰۳
کاخ گلستان

کاخ گلستان در چالشی بزرگ به سر می برد

در یاداشتی که در زیر می خوانید علی مالزیری پاپی، موزه شناس و پژوهشگر هنر به بررسی چالش بزرگ کاخ گلستان یعنی گم شدن تابلو مظفرالدین شاه می پردازد.

به گزارش توریسم اینترنشنال؛ مجموعه جهانی کاخ گلستان و همچنین وزارت میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی کشور این روز ها با چالشی بزرگ روبرو شده است. طی چند روز گذشته،  افشین پرورش منتقد خبری با انتشار تصاویری در صفحه ایسنتاگرامی خود از تالار برلیان کاخ گلستان، سرقت تابلوی پرتره  مظفرالدین شاه اثر نقاش بزرگ ایران،  کمال الملک در سال ۱۳۷۸ را رسانه ای کرد. پرورش، با استناد به اظهارات دو کارمند اسبق موزه و نیز گفته های دو فرد دیگر به نام های  رضا کسروی و  الناز بایرام زاده مدعی شد که این اثر به قیمت ۴۴ هزار و ۶۵۰ پوند در حراج  کریستیز در سال ۱۳۷۹ در انگلستان به فروش رفته است. با انتشار این خبر و پیگیری آن در مجموعه های موزه ای مشخص شد ؛ این اثر اکنون در مجموعه آل صباح کویت نگهداری می شود.
در ابتدای امر مدیر مجموعه کاخ گلستان “ آفرین امامی ” ضمن عجیب خواندن این خبر وجود این تابلو را در کاخ گلستان رد کرد. همچنین”  سید محمد بهشتی ” مدیر سال های پیشین میراث فرهنگی کشور این اظهارات را به طریقی دیگر دروغ خواند. با این حال و نهایتاً پس از انتشار اسنادی دیگر از خزانه داری ( وزارت مالیه ) پهلوی در سال ۱۳۱۶ و اشاره به دو نسخه از تابلو نیم تنه مظفرالدین شاه یکی اثر کمال الملک به شماره ۲۷۳ و اتیکت ۴۴۴و یکی اثر دیگر اثر مصورالممالک با شماره ۲۸۳ و اتیکت۵۹۴- ۱۸۶۷۸ در صفحه شخصی افشین پرورش،  مرتضی ادیب زاده زاده مدیر کل موزه های کشور وجود این اثر تائید کرد. وی همچنین اظهار داشت این اثر بین سالهای ۱۳۱۷ تا ۱۳۶۱ از کاخ گلستان خارج و به سرقت رفته است.
این ماجرای غم انگیز حاوی نکات فراوانی است :
نخست : بدنه کارشناسی وزرات میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری ایران دارای نقاط ضعف فراوانی است که با اشاره ای برملا می شوند. واقعیت اینست که آثار فرهنگی و تاریخی ایران شاید اگر اغراق نباشد، روزانه به سرقت می روند، اما به دلیل ضعف کلی میراث و همچنین نبود قوانین التزام بخش کشوری این روند طی سالهای اخیر نه تنها متوقف نشده بلکه همچنان ادامه دارد. به واقع موضوع  سرقت آثار هنری و تاریخی ایران را می توان به راحتی تشخیص داد. چرا که اغلب مجموعه های و موزه های جهان و به طور مشخص در اینجا  موزه های تازه تاسیس کشورهای عربی حوزه خلیج فارس مملو از آثار تاریخی ایران است. حال سوالی که مطرح می شود اینست این همه آثار در موزه های قطر، امارات و کویت چگونه به این کشورها وارد شده اند.

واضح است که بسیار از این آثار از ایران و به طور غیر قانونی خارج شده اند. این را می توان با استناد به اخبار دستگیری های متعدد قاچاقیان اشیا عتیقه در مرز های ایران پذیرفت. همچنین تاریخ دوران پهلوی اول به ما می گوید در بازه زمانی پهلوی اول که به دوران “باستان شناسی تجاری” مشهور است ؛ آثار فراوانی جعل و یا سرقت شده و به طرق مختلف از کشور خارج شده است. بنابراین این موضوع ابعاد گسترده ای دارد و تنها به این اثر ختم نمی شود.
دوم : ضعف در مستندنگاری و علم موزه شناسی میراث فرهنگی به خصوص در دوران های فترت تاریخی. در جایی که عنوان مجموعه ای جهانی را یدک می کشد انتظار می رود از یک سیستم مستندنگاری به روز شده بهره گیری شود. اگرچه، حجم آثار فراوانی تاریخی در این مجموعه نگهداری می شود اما لزوم پژوهش و مستند نگاری این مجموعه مانند مجموعه های بزرگ جهانی ضروری است. در واقع، مستند نگاری به خودی خود علاوه بر ایجاد زمینه آگاهی بخشی در کاهش سرقت ها اشیا موثر است.
سوم : استرداد آثار تاریخی نیاز به تشکیل کارگروهی متخصص و منعطف دارد تا با ایجاد بستری مناسب زمینه بازگشت هرگونه آثار را به مبدا خود فراهم کند. در واقع این بخش نیازمند تدابیر محکم و استوار از طرف میراث فرهنگی و توجه بیش از پیش به این مقوله را می طلبد. چرا که استرداد اینگونه آثار از منظر اجتماعی تقویت کننده همگرایی جامعه ایرانی و حس میهن دوستی است. و از نظر حقوقی دال بر حقانیت کشور متمدنی دارد که همواره با مقوله قاچاق آثار تاریخی روبرو بوده است و در پی حفظ و نگهداری آثار تاریخی در جغرافیای سیاسی خود است.

بیشتر بخوانید:

گم شدن تابلوی مظفرالدین شاه در کاخ گلستان

۲ هدیه ویژه “کاخ گلستان” برای گردشگران

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *