سرقت حدود ۴ هزار شی باستانی از تپه های تاریخی شوش

حفاران غیرقانونی و قاچاقچیان آثار باستانی حدود ۴ هزار شی تاریخی را از تپه های شوش به سرقت برده و گریختند.این موضوع موجب ایجاد نگرانی هایی مبنی بر قاچاق این آثار به خارج از کشور شده است.

به گزارش توریسم اینترنشنال،کشف سه هزار و ۶۸۰ شی تاریخی سرقت شده، تخریب بخش زیادی از تپه تاریخی مهم دحیمی در شوش و همچنین تعرض چندباره سارقان برای تخریب و سرقت آجرنوشته‌های چغازنبیل در کنار اعلام کشف ۱۴۷ محوطه باستانی جدید در شوش مهمترین اخبار میراث فرهنگی خوزستان و شوش در ماه‌های اخیر است که مرور این اخبار اهمیت میراث تاریخی و حراست از آنها در خوزستان را بار دیگر گوشزد می‌کند.

پایتخت پادشاهان نامدار، شهر تمدن ساز ایران با هفت هزار سال قدمت، یکی از قدیمی‌ترین سکونتگاه‌های شناخته شده جهان و از مهمترین و باشکوهترین شهرهای باستانی ایران؛ شوش را به بهشت میراث فرهنگی و تاریخی ایران و البته کمینگاه سارقان تبدیل کرده است.

محوطه باستانی شوش شامل ۴۰۰ هکتار تاریخ تمدن ایرانی اسلامی، چغازنبیل عبادتگاهی با قدیمی‌ترین تصفیه خانه دنیا، آپادانا کاخ پادشاهان هخامنشی، آکروپل قلعه‌ای ساخته شده به دست فرانسوی‌ها، باغ موزه شوش نمایش سیر تکامل ۶ هزار سال زندگی بشر، کاخ شاوور کاخ ۶۴ ستون اردشیر دوم، هفت تپه آرامگاهی با نخستین طاق هلالی جهان و ایوان کرخه نمادی از شهرسازی در دوران ساسانی تنها گوشه‌ای از ظرفیت‌های کم نظیر تاریخی شوش است که ضروری است نگاه وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به شوش متناسب با این ظرفیت‌های عظیم تغییر کند.

کشف ۲ شیء عیلامی در شوش

با وجود همه اقداماتی که طی حداقل ۷۰ سال گذشته برای اکتشافات تاریخی در شوش انجام شده و بخشی از آثار مهم تاریخی این منطقه نقاب خاک از رخ کنار زده ولی همچنان سهم عمده شوش از میراث هفت هزار ساله، چندین تپه تاریخی است که به نظر می‌رسد همت سارقان در کشف آثار تاریخی مدفون از میراث فرهنگی بیشتر است.

اواسط اردیبهشت ماه امسال بود که فرمانده یگان حفاظت اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خوزستان از کشف ۲ پیکرک سفالی در زمین‌های کشاورزی شهر شوش خبر داد. سرهنگ رامین مکناوی با اشاره به این موضوع که کشف پیکرک‌های یادشده توسط افسرنگهبان موزه شوش انجام شده است، افزود: پس از دریافت نظریه کارشناسی، مشخص شد که این اشیا بخشی از ۲ پیرک سفالی متعلق به دوران عیلام هستند.

در حالی که ذوق زده از کشف ۲ پیکره عیلامی بودیم، خبر کشف سه هزارو ۶۸۰ شیء تاریخی که عمدتا متعلق به خوزستان بودند از یک قاچاقچی در فرودگاه امام خمینی(ره) تهران منتشر شد.

ماموران پلیس فرودگاه بین‌المللی امام‌خمینی (ره) مدتی پیش درحالی باند بزرگ قاچاق اشیاء تاریخی را به همراه سه هزار و ۶۸۰ شیء شناسایی و منهدم کردند که مرتضی ادیب‌زاده‌ مدیرکل موزه‌های وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی پس از پایان بررسی‌های کارشناسی اعلام کرد:‌ عمده این اشیای تاریخی توقیف شده از طریق حفاری غیرمجاز در خوزستان از دل خاک بیرون آمده‌اند که در فرودگاه امام‌خمینی (ره) توقیف و به وزارت میراث‌ فرهنگی تحویل و به مخزن امن نیز منتقل شدند.

سرهنگ رامین مکناوی فرمانده یگان حفاظت اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خوزستان در این باره گفته است: یگان حفاظت‎ میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خوزستان درخصوص هرگونه حفاری‌ غیرمجاز و دستگیری‌ اطلاع‌رسانی لازم را انجام داده است اما اینکه آثار سرقتی کشف‌شده مربوط به چه تاریخی هستند اطلاعی در دست نداریم.

این اشیای کشف شده شامل دستبندهای طلا و نقره، گوشواره طلا، انگشتری‌های طلای نگین‌دار و سکه‌های طلا هستند؛ همچنین مجموعه ارزشمندی از سکه‌های قرون اولیه اسلامی، سکه‌های اموی که عمدتاً ضرب خوزستان هستند در این مجموعه شناسایی شده است.

علاوه‌بر این، یک مجموعه سکه عرب ‌طبری مربوط به امرای طبرستان در قرون اولیه اسلامی در این مجموعه کشف شده که جنس بیشتر آن‌ها نقره است.

اگرچه این اشیای تاریخی به تیزبینی ماموران فرودگاه امام خمینی(ره) پیش از خروج از کشور کشف و ضبط شد ولی معلوم نیست چه تعداد از این اشیا تاکنون از مرز خارج شده است.

چغازنبیل؛ سریال تکراری سرقت و تخریب

نیایشگاه چغازنبیل نخستین اثر ثبت جهانی ایران در یونسکو است که محوطه‌ای بالغ بر ۶۰۰ هکتار دارد و به دلیل پراکندگی آثاری همچون کاخ آرامگاه‌ها، معابد جانبی، سازه آبی و سایر سازه‌های تاریخی و همچنین وجود آجرنوشته‌های متعدد با خط عیلامی در دیواره‌های این سازه موجب شده تا چغازنبیل یکی از مقاصد مشترک سارقان باشد.

بر تابلوی معرفی ورودی چغازنبیل نوشته است «پرستشگاه معبد چُغازنبیل، بین سال‌های ۱۲۷۵ تا ۱۲۴۰ پیش از میلاد توسط اونتاش گال پادشاه دوره ایلام میانه شهری به نام دورانتاش ۲ حصار را ایجاد نمود که معبد چغازنبیل در مرکز حصار اول آن قرار دارد».

عاطفه رشنویی مدیر پایگاه میراث جهانی چغازنبیل و هفت تپه اوایل تیرماه جاری از تعرض مجدد افرادی ناشناس به محوطه بنای جهانی چغازنبیل به قصد تخریب آجرنوشته‌ها و سرقت آنها خبر داده بود که با هوشیاری نیروهای حراست این مجموعه، ناکام ماند.

چندی پیش چند نفر با استفاده از تاریکی شب از اطراف شهر دوراونتاش وارد محوطه زیگورات می‌شوند و تلاش می‌کنند تا قسمتی از دیوار دارای آجر کتیبه‌دار را جدا و سرقت کنند که موفق به این کار نشدند.

نیروی حراست مجموعه در کمترین زمان از ورود افراد متعرض به محوطه باستانی چغازنبیل مطلع و به دلیل بعد مسافت با موتور به سمت آنها حرکت می‌کند که این افراد متوجه صدای وسیله نقیله شده و به سرعت متواری می‌شوند.

این اتفاق در حالی است که سال گذشته نیز ورود سارقان به محوطه چغازنبیل و تخریب آجرنوشته‌های این میراث ارزشمند تاریخی رسانه‌ای شده بود.

رشنویی با تاکید بر اینکه این تعرض منجر به آسیب به بنای تاریخی نشده است، بیان کرد: اگرچه این سارقان موفق به تخریب و سرقت از محوطه تاریخی چغازنبیل نشدند ولی به دلیل اینکه این حمله برای دومین بار طی چند ماه اخیر صورت گرفته است می‌تواند زنگ خطری برای ارتقای اقدام‌های امنیتی در این محوطه‌های تاریخی باشد.

تپه تاریخی دحیمی؛ هزاران سال تاریخ زیر چرخ لودر

شوش به طور خاص و شمال خوزستان به طور عمومی دارای تپه‌های تاریخی متعددی است که این تپه‌ها، تاریخ کهن این سرزمین را در خود دفن کرده‌اند. تعداد زیاد این تپه‌ها به دلیل کمبود اعتبار و نیروی کارشناس و همچنین قرار گرفتن بیشتر آنها در زمین‌های کشاورزی موجب شده تا تخریب این تپه‌ها مساله رایجی شود و هر از چند گاهی رسانه‌ای شود.

مک آدامز باستان شناس آمریکایی سال ۱۹۶۰ میلادی(بیش از ۶۰ سال پیش) در مطالعات گسترده‌ای شمال خوزستان تپه‌ای تاریخی به نام دحیمی یک را شناسایی و ثبت کرد و در مطالعات دهه هشتاد شمسی اداره‌کل میراث‌فرهنگی خوزستان نیز مختصات و محدوده این تپه را به ثبت رساند؛ این تپه تاریخی که در میراث تاریخی کشور نیز ثبت شده از جمله تپه‌های تاریخی معروف و شناخته شده در منطقه است که همه کشاورزان از تاریخی بودن آن اطلاع کامل داشته‌اند.

سرنوشت این تپه تاریخی که احتمال داده می‌شود روزگاری یک عمارت یا کاخ متعلق به ۱۴۰۰ سال قبل بوده است با تخریب برای زیرسازی یک جاده در منطقه آهودشت ختم شد.

پیمانکار به دنبال خاک و سنگ برای زیرسازی تعریض جاده بوده و با همکاری یکی از کشاورزان منطقه( که این تپه در اراضی در اختیار وی بوده) از این تپه خاکی برای تعریض استفاده کرده است و درنهایت شد آنچه نباید می‌شد.

علی بویری رئیس اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شوش درباره این حادثه می‌گوید: براساس بررسی‌های انجام‌شده، پیمانکار بدون انجام استعلام و هماهنگی به تأمین خاک برای زیرسازی جاده از تپه باستانی، با همکاری یکی از کشاورزان منطقه که این تپه در اراضی در اختیار وی بوده، اقدام کرده است.

این اتفاق درحالی رخ داد که به فاصله اندکی معدن و دپو خاک برای انجام زیرسازی وجود داشته است؛ ورود میراث فرهنگی شوش اگرچه از ادامه تعرض به این تپه خاکی جلوگیری کرد ولی بخش زیادی از این تپه با خاک یکسان شده بود.

میراث تاریخی خوزستان بادیگارد می‌خواهد

انتشار چنین اخباری نشان از سرشاخ شدن مداوم یگان‌های حراست با سارقان و متجاوزان به آثار تاریخی و ضرورت تقویت این یگان‌ها برای پاسبانی از تاریخ کهن خوزستان است.

سرهنگ رامین مکناوی فرمانده یگان حفاظت اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خوزستان در تشریح اقدام‌های انجام شده برای افزایش حراست از آثار تاریخی استان با تاکید بر آموزش مستمر نیروهای یگان حفاظت بیان کرده است: نیروهای یگان فعالیت زیاد و مستمری در محوطه‌های تاریخی داشته و دارند و در چند ماه اخیر، هم دستگیری‌های زیادی داشتیم و هم باندهای قاچاق زیادی متلاشی شده‌اند.

عاطفه رشنو مدیر پایگاه میراث جهانی چغازنبیل و هفت تپه نیز با اشاره به اقدام‌های انجام شده برای بهبود وضعیت مانیتورینگ این محوطه باستانی گفت: سیستم روشنایی و دوربین‌های نظارتی محوطه تاریخی از ابتدای امسال ارتقا یافته‌اند ضمن اینکه اقدام‌های موثری برای حراست از این مجموعه اتخاذ شده است.

به نظر می‌رسد علاوه بر اینکه وزارت میراث فرهنگی باید به وظایف خود در قبال تاریخ کشور و میراث خوزستان مسوولانه‌تر عمل کند و تامین اعتبار و نیرو و تجهیزات مورد نیاز را در اولویت قرار دهد، حفاظت از آثار تاریخی استان نیاز به عزمی عمومی و مشارکت مردمی دارد.

حراست یعنی محافظت کردن ولی بادیگارد و محافظ بودن یعنی جان دادن برای حراست و میراث تاریخی خوزستان نیاز به بادیگارد دارد.