یافته‌های باستان‌شناسی در قلعه اولتان قالاسی نشان می‌دهد حتی پس از اسلام آیین و رسوم اشکانی به‌خصوص در تدفین‌های گورستان تاریخی آن انجام می‌شده است.
به گزارش توریسم اینترنشنال،یافته‌های باستان‌شناسی در قلعه اولتان قالاسی نشان می‌دهد اگرچه این محوطه ساسانی بوده؛ اما حتی با ورود اسلام باز هم آیین و رسوم اشکانی به‌خصوص در تدفین‌های گورستان تاریخی آن رایج بوده است.
قلعه اولتان نام دژی کهن در شمال استان اردبیل ایران نزدیک به شهر پارس‌آباد است. قلعه یا دژ اولتان قالاسی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین شهرهای دوره ساسانی و اسلامی آذربایجان، دارای ارگ مرکزی، بخش صنعتگران، خندق، کانال‌های آبرسانی و گورستان است که سال ۱۳۷۸ با شماره ۲۶۵۴ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید و از سال ۱۳۹۸ دارای حریم مصوب در شورای حرایم وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شد.
در سال ۵۱ ایرج حریرچیان و محمود کردوانی در قالب یک هیئت باستان‌شناسی برای اولین بار محوطه اولتان قالاسی را در هنگام احداث طرح کشت و صنعت مغان شناسایی کردند. آن‌ها گمانه‌زنی‌های را انجام داده و آثاری از دوره اشکانی تا ایلخانی پیدا کردند. این کاوش‌ها تا بعد از انقلاب نیز در سه فصل باستان‌شناسی انجام شد و در سال ۸۲ نیز عرصه و حریمی برای آن معین کردند.
اما کاوش اضطراری در این محوطه مربوط به زمانی بود که عملیات راهسازی در کنارش انجام می‌شد و براثر آن قبور و اشیای تاریخی پیدا شد. زمانی که باستان‌شناسان این محوطه را کاوش کردند مهم‌ترین گورستان دوره ساسانی منطقه شمال غرب ایران در حوزه قفقاز را پیدا کردند.
به‌دنبال عملیات راهسازی و چهار بانده کردن محور ارتباطی پارس‌آباد به سربند و آشکار شدن تدفین انسانی، هیئت باستان‌شناسی اداره‌کل میراث فرهنگی استان اردبیل در اولتان قالاسی مستقر و کاوش اضطراری را با اخذ مجوز کاوش از پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری از ۱۷ شهریور تا ۱۸ آبان ماه ۱۴۰۱ انجام داد.
در این مرحله نیز سفال‌ها، ابزارآلات رزم و ریسندگی در حین کاوش پیدا شد که بررسی آن‌ها نشان می‌داد با آثار دوره اشکانی مکشوفه از گورخمره‌های بخش موران گرمی قابل مقایسه است به همین دلیل بررسی‌های بیشتر نشان داد که سنت‌های فرهنگی حاکم بر دوره اشکانی منطقه تا دوره ساسانی تداوم داشته است.
بنابراین می‌توان گفت در دوره ساسانی دشت مغان جزو حوزه نفوذ دولت ساسانی بوده است اما آیین‌ها و سنت‌های فرهنگی دوره اشکانی بر منطقه حاکم بوده به‌طوری که حتی با ورود اسلام به منطقه آذربایجان و دشت مغان برخی از این سنت‌ها از جمله سنت تدفین تابوتی رایج بوده است. همچنین تدفین‌های جنینی و طاق باز در دوره ساسانی و انواع قبور از نوع چاله‌ای و تابوت خشتی و چوبی در دوره اسلامی نیز همچنان مرسوم بوده است.
مطالعات آثار به دست آمده روی ۶۰ گور دوره اسلامی و ساسانی نشان داده که گورستان اولتان قالاسی نزدیک به ۱۳۰۰ سال برای تدفین اموات مورد استفاده ساکنان شهر تاریخی اولتان بود.
اکنون باستان‌شناسانی که ظروف شیشه‌ای با فرم و تراش در این محوطه پیدا کرده‌اند، می‌گویند که احتمال دارد کارگاه‌های پیشرفته شیشه‌گری در ۱۷۰۰ سال پیش در این منطقه وجود داشته باشد. باستان‌شناسان بر این باور نیز هستند که شهر تاریخی اولتان قالاسی همان شهر تاریخی «ورثان» است که در کتب اسلامی بارها از آن به‌عنوان یک مرکز مهم تجاری و شهری باشکوه یاد شده است.
بیشتر بخوانید: