یک روز بعد از اینکه دولت ابراهیم رییسی، رئیس جمهوری ایران مرکز جدیدی برای مبادله ارز و طلا راه‌اندازی کرد قیمت دلار و یورو برای ساعاتی رکورد تاریخی خود را شکستند.
به گزارش توریسم اینترنشنال؛یک روز بعد از اینکه دولت ابراهیم رییسی، رئیس جمهوری ایران مرکز جدیدی برای مبادله ارز و طلا راه‌اندازی و تاکید کرد که «قیمت‌های غیررسمی دیگر قاچاق محسوب میشود»، قیمت دلار و یورو برای ساعاتی رکورد تاریخی خود را شکستند. به این ترتیب که یورو مرز ۵۴ هزار تومان را رد کرد و دلار هم تا ۵۰ هزار و ۸۰۰ تومان بالا رفت.
روز اول اسفند، همان زمانی که دلار برای اولین بار مرز نیم میلیون ریالی را رد کرد، رئیس‌کل بانک مرکزی از راه‌اندازی مرکزی جدید برای اعلام نرخ طلا و ارز خبر داد و گفت که «نرخ فعلی دلار که در بازار وجود دارد مورد قبول بانک مرکزی نیست». براساس صحبت‌های محمدرضا فرزین، «نرخی که در مرکز مبادله ارز و طلا کشف و اعلام میشود نرخ مبنا و مرجع قیمت‌گذاری در بازار خواهد شد».
هم‌زمان با شروع به کار مرکز جدید، معاملات دلار و یورو در بازار متشکل ارزی متوقف شد و یک روز بعد از آن هم علی بهادری جهرمی، سخنگوی دولت گفت: «با اجرای بسته جدید، هرگونه نیاز واقعی ارزی در مسیر قانونی و مشخص پاسخ می‌گیرد و خرید و فروش خارج از مرکز مبادله و یا بانک‌ها و کارگزاری‌های رسمی در حکم قاچاق ارز و طلا بوده و با آن برخورد جدی صورت خواهد گرفت.» گزارش‌های مختلف هم خبر می‌دادند که افرادی که به‌صورت غیررسمی اقدام به خرید و فروش ارز می‌کنند، «مشمول مجازات‌های قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز» خواهند شد؛ فعالیت آنها «جرم‌انگاری» شده و کارشان «قاچاق ارز» قلمداد میشود.
دلار ۴۱ هزار و ۵۰۰ تومانی واقعی است؟
بعد از شروع به کار مرکز جدید مبادله ارز و طلا، از قیمت ۴۱ هزار و ۵۰۰ تومانی دلار هم رونمایی شد و روزنامه همشهری در صفحه اول خود نوشت که «قیمت واقعی دلار در بازار مبادله‌ای ۹ هزار تومان ارزان‌تر از دلار قاچاق» است. البته آنطور که از گزارش‌ها برمی‌آید این قیمت ثابت نیست و هرروز براساس عرضه و تقاضا متغیر خواهد بود. اما این قیمت در حالی تعیین شد که در میدان فردوسی و بازار، قیمت دلار همچنان بالای ۵۰ هزار تومان به فروش می‌رسد.
در جریان این اخبار، امیر هامونی، مشاور بانک مرکزی و مدیر پروژه مرکز مبادله ارز و طلای ایران در مصاحبه‌ای با روزنامه همشهری به جزییات پروژه‌اش پرداخت. جزییاتی که نشان می‌دهد فروش دلار با کد ملی دیگر به خط پایان رسیده است. به گفته هامونی «قبلا به‌صورت یکسان بین همه کدهای ملی فارغ از اینکه آیا مصرف‌کننده واقعی هستند یا نه، ارز توزیع می‌شد» که حالا قرار است تخصیص ارز هم طبقاتی شود. به این شکل که براساس صحبت‌های مدیر پروژه مرکز مبادله ارز و طلا «با مکانیسم جدید این نیازهای واقعی هدفمند شده و به دانشجو، استاد دانشگاه، شرکت‌های هواپیمایی و حمل‌ونقل و… با کف و سقف متفاوت ارز تخصیص پیدا می‌کند و برخی از سرفصل‌ها هم سقف وجود ندارد.»
گذشته تکرار میشود
۲۰ فروردین سال ۹۷، در بحبوحه خروج ایالات متحده از برجام که قیمت دلار مدام بالا می‌رفت و رکوردهای جدید را ثبت می‌کرد، اسحاق جهانگیری، معاون اول وقت دولت اعلام کرد که دلار روی ۴۲۰۰ تومان تک‌نرخی شد و قیمت‌های بالاتر از آن هم قاچاق محسوب میشود. بعد هم اعلام شد که «نرخ دلار برای تمام فعالان اقتصادی و برای رفع همه نیازهای قانونی و اداری آنان، نیازهای خدماتی مسافران، دانشجویان، محققان و دانشمندانی که برای کارهای تحقیقاتی خود به ارز نیاز دارند، ۴۲۰۰ تومان خواهد بود.»
چند ماه بعد از اعلام این نرخ، مرکزی به نام «بازار متشکل ارزی» راه‌اندازی شد. در واقع ۱۸ دی سال ۱۳۹۷ این بازار برای سرو سامان دادن به بازار ارز تشکیل شده بود. در مصوبه آن هم عنوان شده که «به منظور ساماندهی و توسعه بازار شفاف، منصفانه و کارا، بازار متشکل معاملات ارزی تشکیل میشود تا ارزها در آن بصورت نقد مطابق مقررات این مصوبه و سایر مقررات مرتبط با آن در بستر الکترونیکی مورد معامله قرار گیرند.» عبدالناصر همتی، رئیس کل وقت بانک مرکزی طی مصاحبه‌ای در ۳۰ آبان ماه ۱۳۹۷ با بیان اینکه بازار متشکل ارزی باید شکل بگیرد گفته بود: «در خیابان و کوچه و پس کوچه‌ها نمی‌توان این بازار را شکل داد و نباید بازار غیرمتشکل داشته باشیم.»
در دستور کار بازار متشکل ارزی نوشته شده بود که یکی از مهم‌ترین اهداف آن «تبدیل شدن آن به مرجعی برای کشف نرخ و نرخ گذاری است به گونه‌ای که بانک مرکزی مرجع تعیین نرخ ارز در کشور شود». در ادامه همچنین گفته شده بود: «اولین معامله‌‌ای که هر روز صبح در بازار متشکل ارزی انجام میشود، نرخ ارز را تعیین کند. به این ترتیب نرخ ارز بر اساس عرضه و تقاضا تعیین و امکان مداخله در نرخ گذاری از جانب کشورهایی نظیر امارات و عراق وجود نخواهد داشت.» بنابراین به نظر می‌رسد دستورالعمل «مرکز مبادله ارز و طلا» دولت ابراهیم رییسی تقریبا شبیه «بازار متشکل ارزی» دولت حسن روحانی است.